Als dat gebeurt, dan zouden velen verliezen lijden en gedwongen zijn hun stukken te verkopen, bijvoorbeeld om de schade te beperken of, zoals ook gebeurt, de leningen die ze opgenomen hebben om aandelen te kopen, terug te betalen. Die verkopen zouden dan de koersen verder omlaag kunnen drukken. En wat te denken van de schulden bij bedrijven die inmiddels heel zwaar wegen. Als de rente stijgt, zouden veel bedrijven in de problemen kunnen komen. De situatie is best fragiel. Niet alleen de ECB maar ook haar Amerikaanse zusterinstelling de Fed waarschuwde onlangs voor financiële instabiliteit.

Met die waarschuwingen doen die banken alsof de risico’s zomaar uit het niets komen en zij er niets mee te maken hebben. Terwijl ze er in werkelijkheid álles mee van doen hebben.

Winstgevendheid van banken onder druk? De belangrijkste reden zijn de lage rentes, waardoor de marge tussen de rentes die de banken betalen en ontvangen laag is. De rentes zijn voor een belangrijk deel zo laag door het beleid dat de ECB en de Fed voeren. Koersen op de financiële markten die wellicht te hoog zijn?

Dat heeft alles te maken met al circa tien jaar lang nul procent rente van die instellingen en onbeperkt geld bijdrukken. Huizenprijzen die wel erg snel gestegen zijn? Dat is niet los te zien van de lage rentes en nul procent spaarrente. Beide zetten mensen ertoe aan huizen te kopen. Schulden bij bedrijven en daarbuiten die aan de hoge kant zijn? Dat is het gevolg van het economisch model in het Westen sinds de koppeling tussen geld en goud in 1971 werd verbroken.

Dat model kwam neer op groeien door steeds meer schulden. Na vijftig jaar van schuldenopbouw zijn die nu te hoog geworden. Die schuldenopbouw werd gestimuleerd door de centrale banken. Het jaar 1971 is zo’n belangrijk jaar in onze geschiedenis dat ik mijn nieuwste boek ”Keerpunt 1971” heb genoemd.

En klimaatverandering? In de kern verandert ons klimaat doordat de wereld al decennialang te veel fossiele grondstoffen verbruikt. De oorzaak: hebzucht naar steeds meer groei, onder meer via almaar meer schulden, iets wat mogelijk werd gemaakt dankzij de centrale banken.

De instellingen die voor een belangrijk deel verantwoordelijk zijn voor alle bronnen van vrees voor financiële instabiliteit en klimaatverandering, gaan nu beide te lijf door de rentes nog langer op nul procent te houden, te proberen die negatief te maken en nog meer geld bij te drukken. Precies het beleid dat ons met de genoemde problemen heeft opgezadeld.

De auteur is hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer