De patiënten die zo vreselijk ziek worden, blijken veel afwijkende antistoffen te produceren, die een schadelijke ontstekingsreactie opwekken. „Deze patiënten maken niet alleen heel veel antistoffen aan, maar ook antistoffen met een andere structuur. Daardoor ontstaat een extreme ontstekingsreactie in de longen”, vertelt immunoloog Jeroen den Dunnen.

„De ontstekingsreactie die bedoeld was om het virus aan te vallen, tast nu ook de eigen weefsels aan. Bovendien raken de bloedvaten lek en lopen de longen vol met vocht. Ook gaan de bloedplaatjes klonteren waardoor je overal bloedpropjes krijgt”, legt Den Dunnen uit.

Om de ernstige gevolgen van een corona-infectie te bestrijden zijn hier dus niet zozeer antivirale medicijnen nodig, maar medicijnen die de afweerreactie onderdrukken, zegt het UMC. Ernstig zieke patiënten krijgen al wel dergelijke medicijnen, zoals dexamethason en tocilizumab, maar die leggen het immuunsysteem plat. „Het middel dat we hebben onderzocht, fostamatinib, verhindert dat de afweercellen in de longen reageren op de afwijkende antistoffen, maar nog wel op het virus. Deze specificiteit maakt dit medicijn een veelbelovende kandidaat voor het behandelen van ernstig zieke covid-patiënten.”

Omdat het middel al is geregistreerd, kan het al worden getest. „Er zijn nu resultaten van een eerste onderzoek waarbij het middel bij 59 patiënten is getest. In de groep van dertig die het middel kregen, overleden minder mensen, waren de bijwerkingen minder en herstelden mensen sneller dan de 29 patiënten die een placebo kregen”, zegt mede-onderzoeker Menno de Winther, deskundige op het gebied van afweercellen. Inmiddels is er een vervolgonderzoek begonnen in meer dan veertig ziekenhuizen, waaruit moet blijken of dit medicijn definitief bruikbaar is bij zwaar zieke Covid-patiënten.

De resultaten van het Amsterdamse onderzoek zijn dinsdag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science Translational Medicine.