De situatie staat al wekenlang op scherp aan de oostgrens van Oekraïne, waar nog altijd een bloedige strijd wordt geleverd tussen Russische separatisten en het Oekraïense leger.

Rusland heeft een buitengewoon grote hoeveelheid manschappen en materieel samengetrokken. Schattingen schommelen rond de 100.000 tot 110.000 man. Met honderden gevechtstanks, zware artillerie met meervoudige lanceerinrichtingen, geavanceerde luchtafweersystemen en installaties voor cyberaanvallen. Jachtvliegtuigen bewaken het luchtruim, oorlogsschepen sluiten de toegang naar de Zee van Azov bij Oekraïne af.

In westerse hoofdsteden en bij de NAVO rinkelen de alarmbellen doorlopend door de ongekende troepenopbouw. Regeringsleiders en generaals volgen de verrichtingen van president Poetin met argusogen.

Waakzaam

Onverwacht kondigde de Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe donderdag aan de militaire oefeningen bij Oekraïne te staken. „De oefeningen hebben aangetoond dat Rusland op een betrouwbare manier wordt verdedigd”, zei Sjojgoe. De terugtrekking moet uiterlijk 1 mei zijn afgerond.

Oekraïne verwelkomt de aankondiging, maar blijft waakzaam, verklaarde president Volodimir Zelenski op Twitter. „De troepenreductie aan onze grens vermindert de spanning proportioneel.”

Toch kan Oekraïne nog lang niet achterover leunen. Rusland deed vergelijkbare manoeuvres in en rond het in 2014 door Poetin ingelijfde schiereiland de Krim.

Moskou stuurde in de aanloop naar annexatie zo’n 45.000 troepen richting Oekraïne. Na terugtrekking bleven pakweg 13.000 man achter. De troepenreductie resulteerde wel degelijk in Russische inmenging in Oost-Oekraïne. Ook op dit moment is onduidelijk of Rusland echt alle troepen terugtrekt.

Het Westen houdt de Russische troepen rond Oekraïne scherp in de gaten. Niet uitgesloten is dat Nederland hier, op verzoek van de NAVO, een belangrijke rol in speelt. „Defensie ondersteunt de NAVO bij het opbouwen van een dreigingsbeeld aan de buitengrenzen van het NAVO-gebied”, meldde het ministerie van Defensie vorige week geheimzinnig. Defensie wil niet bevestigen dat het hierbij om de Russen gaat. Veel andere troepenbewegingen zijn er op dit moment niet aan de grens van het NAVO-grondgebied.

Gissen

Het Westen kan intussen alleen maar gissen naar de Russische motieven. Sterk staaltje machtsvertoon, een ‘gewone’ oefening of toch een voorbode van een inval in Oekraïne?

Duidelijk is dat Rusland nog altijd gefrustreerd is z’n invloed op z’n voormalige bondgenoot sinds de omwenteling in 2013-2014 te zijn kwijtgeraakt. Oekraïne, geen NAVO-lid, zoekt daarbij toenadering tot het Westen en de NAVO; zeker sinds de huidige spanningen.

Moskou heeft er daarom alle belang bij de situatie in het buurland instabiel te houden. Een onrustig Oekraïne, mét vreemde troepen op z’n grondgebied, kan nu eenmaal geen lid van de NAVO worden. Bovendien zou de troepenopbouw van Poetin een test kunnen zijn van de nieuwe Amerikaanse president. Durft Joe Biden inderdaad Oekraïne door dik en dun te steunen?

Verder kan het machtsvertoon van Poetin een poging zijn steun te werven onder de bevolking in de aanloop naar de Russische parlementsverkiezingen in september.

De spanning rond Oekraïne kan daarom nog wel even aanhouden. Zaterdag kondigde Kiev aan deze zomer een Oekraïens-Britse militaire oefening met vijf –nog niet bekende– NAVO-bondgenoten te houden in Oekraïne.

Ongetwijfeld volgt Poetin deze militaire manoeuvres met kromme tenen.