Coronaminister Hugo de Jonge verwacht dat het effect van de gedeeltelijke prikpauze met het vaccin van AstraZeneca „relatief beperkt” zal zijn. Hij wilde nog niet vooruitlopen op het besluit dat hij donderdag neemt over de mogelijke hervatting van het prikken met het vaccin. Maar De Jonge denkt wel dat in april nog steeds de grens vier miljoen toegediende vaccins wordt bereikt.

Afgelopen vrijdag werd tijdelijk gestopt met het toedienen van het AstraZeneca-vaccin voor mensen onder de 60 jaar, vanwege een zeldzame combinatie van trombose en een lage hoeveelheid bloedplaatjes die bij enkele mensen was opgetreden. Het Europees Geneesmiddelenbureau EMA concludeerde woensdag dat het inderdaad gaat om een zeldzame bijwerking, maar zei tevens dat de voordelen van het vaccin opwegen tegen de risico’s.

De Jonge heeft de Gezondheidsraad om een spoedadvies gevraagd en zal donderdag beslissen hoe het verder moet met het AstraZeneca-vaccin. De afspraken die al waren gemaakt voor donderdag worden afgezegd, maar die voor vrijdag blijven in de boeken staan. Als er dan morgen wordt besloten verder te prikken, kan dat zo snel mogelijk weer worden opgepikt, zo redeneert De Jonge. Wel wordt „op alle mogelijke scenario’s” ingespeeld, zegt hij. Zo worden er achter de schermen al voorbereidingen getroffen om de afspraken volgende week snel in te kunnen plannen.

België gaat voorlopig alleen nog 55-plussers inenten met het coronavaccin van AstraZeneca. Het land wil jongeren behoeden voor een heel zeldzame maar gevaarlijke bijwerking, een combinatie van trombose en een laag aantal bloedplaatjes.

De toezichthouder op medicijnen van de Europese Unie vindt het inmiddels aannemelijk dat het vaccin de klachten veroorzaakt. Maar dit Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) wil blijven doorprikken met AstraZeneca, herhaalde het woensdag. Het EMA laat aan EU-landen over of ze vrouwen en jongeren uitsluiten omdat zij meer gevaar lijken te lopen. Het bewijs daarvoor is volgens de toezichthouder nog niet geleverd.

België bleef het vaccin van de geplaagde Brits-Zweedse fabrikant tot dusver gewoon toedienen, zonder onderscheid te maken. Nederland en andere buurlanden besloten in afwachting van het nadere EMA-onderzoek om het vaccin voorlopig niet te geven aan mensen onder de 55 of 60. Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) beslist donderdag of dat zo blijft.

Verschillende kerken zullen in de komende periode deelnemen aan proeven van Fieldlab. Het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) benadert diverse kerken met een verzoek hieraan mee te werken.

Lees ook

CIO nodigt kerken uit voor Fieldlab-experimenten

Ook het coronavaccin van Janssen uit Leiden zou bij sommige mensen kunnen leiden tot bloedstolsels (trombose) en een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie). Tot nu toe zijn er drie meldingen van die bijwerking bekend. Die worden onderzocht. Het zijn extreem weinig gevallen op 4,5 miljoen mensen die dat vaccin tot nu toe hebben gekregen, zo’n aantal past binnen de verwachtingen, zegt Peter Arlett van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA).

De toezichthouder maakte woensdag bekend dat er een verband is tussen het coronavaccin van AstraZeneca en de combinatie van klachten.

Verpleeghuizen kunnen hun coronamaatregelen versoepelen als minstens 80 procent van de bewoners twee prikken heeft gehad. Er kunnen dan meer bezoekers komen, activiteiten kunnen met grotere groepen en er kunnen bijvoorbeeld weer meer vrijwilligers en kappers aan het werk in het verpleeghuis.

Het Outbreak Management Team (OMT) acht deze versoepelingen veilig en het kabinet volgt dat advies, laat het ministerie van Volksgezondheid weten.

Ruim een half miljoen bewoners van verpleeghuizen en instellingen voor gehandicaptenzorg zijn inmiddels gevaccineerd, aldus het ministerie. „Dankzij het vaccineren daalt het aantal besmettingen, ziekenhuisopnames en de sterfte op deze locaties heel sterk.” Vergeleken met december is het aantal besmettingen in deze instellingen met 90 procent gedaald.

Bewoners die volledig gevaccineerd zijn, mogen straks enkele vaste bezoekers op de eigen kamer ontvangen, zonder dat daarbij een mondmasker of 1,5 meter afstand nodig is. De bezoekers moeten dan wel negatief getest of gevaccineerd zijn.
„Vaccineren werkt. Dat zien we nu volop in de verpleeghuizen” , zegt coronaminister Hugo de Jonge. " Daarom kunnen we nu na een lange en spannende tijd voorzichtig weer wat versoepelen. Als er voldoende gevaccineerd is, is een knuffel door vaste bezoekers weer mogelijk. Prachtig toch?”

Mensen onder de 30 jaar krijgen in Groot-Brittannië een alternatieve coronaprik aangeboden voor het AstraZeneca-vaccin. De autoriteiten reageren daarmee op „het toenemende bewijs” dat er een verband is tussen het Brits-Zweedse AstraZeneca-vaccin en zeldzame bloedstolsels, meldt de Britse omroep BBC.

De Britse medicijnwaakhond MHRA ontdekte eind maart dat 79 mensen in het Verenigd Koninkrijk na vaccinatie met AstraZeneca bloedstolsels kregen, van wie er negentien stierven. De toezichthouder zei dat dit geen bewijs is dat de prik de stolsels heeft veroorzaakt, maar een verband wordt steeds waarschijnlijker.

De Europese waakhond EMA ziet de bloedpropjes inmiddels als uiterst zeldzame bijwerking, maar vindt de voordelen van AstraZeneca opwegen tegen het zeer kleine risico.

Het kabinet besluit donderdag of mensen onder de 60 weer geprikt worden met het AstraZeneca-vaccin. Dat meldt het ministerie van Volksgezondheid. Op het advies van het Europees Geneesmidelenbureau (EMA) van woensdag volgt nog een spoedadvies van de Gezondheidsraad, mede op basis van gesprekken met tromboseartsen. Daarna hakt coronaminister Hugo de Jonge een knoop door.

Eind vorige week kondigde het kabinet aan dat Nederland de toediening van het vaccin tijdelijk stopzet. Aanleiding waren enkele nieuwe meldingen in Nederland van ernstige bijwerkingen bij vrouwen tussen de 25 en 65 jaar. Het gaat om „uitgebreide trombose in combinatie met een laag aantal bloedplaatjes”. De betrokkenen kregen zeven tot tien dagen na de inenting last van deze klachten.

Woensdag oordeelde het EMA dat problemen met bloed inderdaad een zeer zeldzame bijwerking zijn van het coronavaccin van AstraZeneca. Maar het risico hierop is zeer klein, en de voordelen van het vaccin wegen zwaarder dan dit risico, oordeelde het geneesmiddelenbureau. Later op de middag zal minister De Jonge hierop kort reageren, maar een besluit valt woensdag nog niet.

De horeca is blij met de beweging die het kabinet lijkt te maken door vanaf 21 april toe te staan dat de terrassen open gaan. Maar in het gesprek dat brancheorganisatie Koninklijke Horeca Nederland (KHN) donderdag heeft met ministers Bas van ’t Wout van Economische Zaken en Ferdinand Grapperhaus van Veiligheid en Justitie zal de branche ook benadrukken dat er wat haar betreft meer mogelijk is op een veilige manier.

Het kabinet overweegt per 21 april de terrassen te heropenen en de avondklok op te heffen. Deze beoogde versoepelingen van de coronamaatregelen worden nog wel voorgelegd aan het Outbreak Management Team (OMT), en zijn ook afhankelijk van hoe de besmettingscijfers zich de komende week verder ontwikkelen.

Volgens KHN-voorzitter Robèr Willems is ook een eerste fase van de heropening van de horecazaken zelf al mogelijk. Maar bovenal wil hij duidelijkheid hebben. Dat burgemeesters van de grote steden onlangs al hebben gepleit voor het openen van de terrassen kwam voor hem niet als een verrassing. Ook Willems ziet dat de situatie in bijvoorbeeld stadsparken niet meer te handhaven is.

Hij is blij dat ook het kabinet tot inkeer lijkt te komen. Maar dan is het wel zaak dat er ook wordt doorgepakt, vindt de voorzitter.

Ernstige problemen met het bloed moeten inderdaad worden beschouwd als zeer zeldzame bijwerkingen van het coronavaccin van AstraZeneca, oordeelt het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA). De voordelen van het vaccin wegen echter zwaarder dan het zeer kleine risico op de vorming van bloedstolsels (trombose) en een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie), concluderen onderzoekers die alle meldingen tegen het licht hebben gehouden.

EMA wijst er nog eens op dat Covid-19 kan leiden tot ziekenhuisopname, dat mensen eraan kunnen overlijden en dat het vaccin van AstraZeneca dat kan voorkomen. Coronavaccins zijn bovendien schaars.

De experts van het veiligheidscomité zien een „mogelijk verband” tussen het vaccin en de ernstige bloedafwijkingen. Ze onderzochten 86 meldingen, waarvan er 18 fataal afliepen, op een totaal van zo’n 25 miljoen mensen die het vaccin kregen toegediend. Ter vergelijking: het RIVM schat dat in Nederland tussen de 1 procent en 1,3 procent van alle coronabesmettingen fataal afloopt. In ons land is de zeldzame combinatie van trombose en te weinig bloedplaatjes tot nog toe vijf keer gemeld. Een vrouw overleed hierdoor aan een longembolie.

Ook andere mensen die in de twee weken na de prik overleden, waren in de meeste gevallen vrouwen. De meesten waren jonger 60 jaar. Toch kan EMA op basis van het huidige bewijs niet bevestigen dat er „specifieke risicofactoren” zijn, zoals leeftijd of geslacht.

Het zeldzame gecombineerde ziektebeeld komt mogelijk voort uit een immuunrespons, laat EMA weten. Een soortgelijke reactie wordt soms veroorzaakt door een trombosemedicijn, heparine.

Het kabinet wil per 21 april de terrassen heropenen en de avondklok opheffen. Dat bevestigen Haagse bronnen na een bericht van RTL Nieuws. Deze versoepelingen van de coronamaatregelen worden nog wel eerst voorgelegd aan het Outbreak Management Team (OMT), en zijn ook afhankelijk van hoe de besmettingscijfers zich de komende week verder ontwikkelen.

Het kabinet wil daarnaast dat studenten in het hoger onderwijs weer fysiek naar college kunnen. Zij moeten dan vooraf getest worden en zich houden aan de coronaregels, zoals het houden van 1,5 meter afstand. Ook voor winkels wordt wellicht meer mogelijk, maar ingewijden twijfelen nog of die versoepeling de eindstreep haalt.

Volgende week dinsdag geven demissionair premier Mark Rutte en zorgminister Hugo de Jonge weer een persconferentie. Zij zullen dan een plan ontvouwen om stapsgewijs de samenleving te heropenen. Het volgende ‘weegmoment’ is twee weken later, dan wordt duidelijk wat er in de meivakantie mogelijk is. Het kabinet hoopt dat in de zomerperiode weinig tot geen beperkingen meer hoeven te gelden.

Minister Ferd Grapperhaus sprak dinsdag weer met de burgemeesters van het Veiligheidsberaad. Na afloop zei hij al dat het kabinet werkt aan een openingsplan.

Tussen dinsdagochtend en woensdagochtend zijn 6409 nieuwe coronagevallen geregistreerd. Dat is aanzienlijk minder dan op voorgaande woensdagen.

In de afgelopen zeven dagen zijn 46.923 positieve tests gemeld bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dat komt neer op gemiddeld 6703 per dag. Het gemiddelde daalt woensdag voor de zesde achtereenvolgende dag. Het is niet duidelijk in hoeverre die daling met het paasweekeinde te maken heeft. Tot aan vorige week steeg het aantal positieve tests. Het is vaker gebeurd dat de cijfers daarna even een pas op de plaats maakten, om vervolgens verder omhoog te gaan.

Rotterdam telde afgelopen etmaal de meeste positieve tests. In de Maasstad kregen 329 inwoners te horen dat ze het coronavirus hebben opgelopen. Amsterdam volgt met 259 nieuwe gevallen en in Den Haag kwamen 232 besmettingen aan het licht. Tilburg telde 130 positieve tests en Utrecht 125.

Het aantal sterfgevallen blijft dalen. Afgelopen etmaal is het overlijden van 23 coronapatiënten gemeld aan het RIVM. Dat wil niet zeggen dat zij allemaal in de afgelopen 24 uur zijn overleden, want die meldingen komen soms pas na een tijdje binnen. In de afgelopen week zijn 136 sterfgevallen gemeld, gemiddeld iets minder dan twintig per dag. Dat is het laagste peil sinds 12 oktober. Rond de jaarwisseling, toen de vaccinatiecampagne begon, waren er soms meer dan 150 sterfgevallen aan corona per dag.

Sinds het begin van de uitbraak, ruim een jaar geleden, zijn 1,3 miljoen Nederlanders positief getest. Het officiële dodental door corona staat op 16.682. De werkelijke aantallen liggen hoger.

Het aantal coronapatiënten in Nederlandse ziekenhuizen is afgelopen etmaal opnieuw toegenomen. Inmiddels staat de teller op 2558, dat zijn er 60 meer dan dinsdag. Het gaat om het hoogste aantal sinds 12 januari.

Volgens cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) liggen nu 776 coronapatiënten op de intensive cares, een stijging van 26 ten opzichte van de voorgaande dag. De laatste keer dat de bezetting op ic’s zo hoog was, was eind april vorig jaar.

Op de verpleegafdelingen liggen nu 1782 coronapatiënten. Dat betekent een toename van 34.

Het LCPS gaat al langere tijd uit van een stijging van het aantal coronapatiënten in ziekenhuizen, mede door de oprukkende Britse variant van het virus. Onlangs hebben ziekenhuizen de capaciteit op de intensive cares uitgebreid om dit op te kunnen vangen. „De instroom van Covid-patiënten en de bezetting in de ziekenhuizen zijn in de afgelopen week verder gestegen. Deze stijging verloopt conform onze eerdere voorspelling”, aldus het centrum in een toelichting.

Om de druk op de zorg gelijkmatig te verdelen, zijn er afgelopen etmaal twintig coronapatiënten overgebracht naar andere regio’s, onder wie één patiënt op de ic.

Zuid-Korea gaat uit voorzorg voorlopig alleen 60-plussers inenten met het coronavaccin van AstraZeneca. Jongere mensen krijgen het vaccin tijdelijk niet vanwege zorgen over bloedstolsels, meldt persbureau Yonhap.

Het besluit van de Zuid-Koreaanse autoriteiten is een reactie op wereldwijde meldingen over trombose bij mensen die gevaccineerd zijn met AstraZeneca. In een aantal zeldzame gevallen hadden gevaccineerden, voornamelijk vrouwen jonger dan 55 jaar, zowel stolsels als een verlaagd aantal bloedplaatjes.

De autoriteiten hebben daarnaast besloten het Janssen-vaccin, bestaande uit één dosis, goed te keuren na een positief advies van experts. Dat is het derde vaccin dat in Zuid-Korea toegediend mag worden in de strijd tegen het coronavirus. Die van AstraZeneca en Pfizer/BioNtech waren al positief beoordeeld.

Sinds de start van de vaccinatiecampagne eind februari zijn meer dan een miljoen mensen ingeënt, voornamelijk met het AstraZeneca-vaccin. Enkele tienduizenden mensen hebben twee prikken gehad en zijn maximaal beschermd tegen Covid-19. De autoriteiten streven ernaar het vaccinatietempo te verhogen, terwijl de leveringen van vaccins tegenvallen.

Woensdag werden 668 nieuwe besmettingsgevallen gemeld. Dat is het grootste aantal sinds 8 januari. In Zuid-Korea zijn sinds het begin van de pandemie circa 107.000 mensen besmet geraakt met het coronavirus. Bijna 1800 van hen zijn overleden.

Bondskanselier Angela Merkel wil dat heel Duitsland in een strenge nationale lockdown gaat. Ze wil in een korte periode zo veel mogelijk activiteiten in heel het land lamleggen, omdat volgens haar daarmee de stijging van het aantal coronabesmettingen en ziekenhuisopnames tot staan kan worden gebracht. Het zou onder meer gaan om nieuwe schoolsluitingen en uitgaansverboden.

Maandag is er weer overleg tussen Merkel en de zestien deelstaatspremiers over het te voeren coronabeleid dat op veel punten in handen ligt van de deelstaten. Zoals gebruikelijk leiden verschillende zienswijzen tot verschillende maatregelen in de regio’s. Saarland bijvoorbeeld is deze week op eigen initiatief begonnen met ingrijpende versoepelingen tot ergernis van Merkel. Ze heeft eerder al gezinspeeld op federale wetgeving om de deelstaten hun bevoegdheden in het coronabeleid af te nemen.

Merkels partijgenoot Armin Laschet, die behalve premier van Noordrijn-Westfalen ook de nieuwe leider van de christendemocraten is, heeft in de paasdagen de naam ‘overbruglockdown’ gelanceerd. Die zou in heel de bondsrepubliek een periode van twee tot drie weken moeten zijn waarin de bevolking heel veel beperkingen worden opgelegd en heel veel mensen zouden worden ingeënt.

De Europese ministers van Volksgezondheid vergaderen woensdagmiddag om 17.00 uur online over de veiligheid van het AstraZeneca-vaccin. De Portugese minister Marta Temido, de huidige EU-voorzitter, heeft hen daarvoor uitgenodigd omdat het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) dan naar verwachting zijn oordeel over het coronavaccin naar buiten heeft gebracht, tweet een Portugese woordvoerster.

Het EMA, de toezichthouder voor vaccins en geneesmiddelen, houdt woensdagmiddag een virtuele persbriefing, die gepland staat voor 16.00 uur. Een commissie van deskundigen van het EU-agentschap heeft in de afgelopen dagen gekeken of er een verband is tussen het Covid-19-vaccin van het Brits-Zweedse farmaceutische bedrijf en een zeldzame combinatie van bloedstolsels (trombose) en een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie).

Enkele tientallen mensen in Europa hebben die klachten na een prik met het AstraZeneca-vaccin gemeld. In Nederland zijn vijf meldingen bekend. Bij drie van hen kwamen de bloedpropjes bij de longen terecht. Een vrouw is aan zo’n embolie overleden. Een andere vrouw kreeg ook een hersenbloeding.

Nederlanders zijn de afgelopen week na het verschuiven van de avondklok meer buiten geweest tussen 21.00 en 22.00 uur. Op woensdag en donderdag waren toen ongeveer drie keer meer mensen op straat. Sinds afgelopen woensdag mogen mensen tijdens dat uur zonder geldige reden buiten zijn. Dat meldt het Nederlands Verplaatsingspanel (NVP), dat hiervoor 10.000 panelleden van 16 jaar en ouder volgt met een app.

Afgelopen woensdag en donderdag was tussen 21.00 en 22.00 uur gemiddeld 6 procent van de panelleden op straat te vinden. Een week daarvoor was dit percentage bijna drie keer zo klein, toen de avondklok nog een uur eerder inging. Volgens onderzoeker Tineke School is er sprake van twee stijgingen van het aantal reizigers in de avond: „Direct na invoering van de zomertijd, en direct na het verzetten van de starttijd van de avondklok. Die stijgingen zijn verdeeld over auto-, fiets- en wandelritten.”

Mensen vertoonden zich vooral afgelopen woensdag veel op straat. Dat was de eerste dag van de verlate avondklok, en tevens ook de warmste 31 maart ooit gemeten. Op het landelijke hoofdmeetstation in De Bilt steeg de temperatuur naar 23,8 graden, volgens Weer.nl.

De zomertijd was een van de redenen die werd genoemd om de avondklok te verzetten. Daardoor zouden volgens demissionair minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) „veel meer issues met de naleving” ontstaan met de ‘vroege’ avondklok. In de drie dagen waarop de zomertijd van start was, maar de oude avondklok nog gold, waren er tussen 21.00 en 22.00 uur iets meer mensen op straat dan de week ervoor. Op zondag 21 maart was bijvoorbeeld 1,9 procent van de panelleden buiten gedurende dit uur, een week erna was dit 2,2 procent. Op de maandag en dinsdag was het verschil tussen die weken iets groter: van gemiddeld bijna 2 procent naar zo’n 2,6 procent.

Ook in het openbaar vervoer werd het drukker na 21.00 uur, meldt OV-chipkaartbedrijf Translink. Op woensdag en donderdag in de laatste week van de ‘vroege’ avondklok checkten tussen 21.00 en 22.00 uur gemiddeld ruim 15.000 mensen in met hun ov-chipkaart bij een trein, bus, tram, metro of veerpont. Een week later, toen de avondklok om 22.00 uur startte, was dat aantal bijna verdrievoudigd. In het weekend is een vergelijkbare ontwikkeling te zien.

De kastelen, forten, kerken en museumhuizen die vanaf vrijdag mee mogen doen aan de proef met het beperkt toelaten van bezoekers, kijken er met gemengde gevoelens naar. Directeur Pieter Koudijs van Het Nederlands Vestingmuseum in Naarden is „heel erg blij” en Anja Bon, locatiemanager van Buitenplaats Groeneveld in Baarn ook. Maar parkmanager Rob Rambags van Kasteeltuinen Arcen ziet problemen „die lastig te tackelen zijn”. Bij het Vredespaleis in Den Haag is het woensdag nog onduidelijk hoe de tijdelijke heropening eruit gaat zien. Het Dudok Architectuur Centrum in Hilversum en Museum De Kantfabriek in Horst hebben om uiteenlopende redenen afgehaakt.

„Wij gaan alleen zaterdag en zondag open. Want niet alleen de bezoekers, maar ook het personeel moet allemaal worden getest. Het was niet te organiseren om ook de vrijdag mee te pakken”, aldus Rambags van Kasteeltuinen Arcen. „We kunnen maximaal 1500 bezoekers per dag ontvangen, maar ik verwacht geen stormloop.” Rambags wijst erop dat bezoekers alleen bij de speciale opgetuigde organisatie Testen voor Toegang een sneltest kunnen laten doen. „Elke andere test is ongeldig en ook vaccinaties tellen niet mee. Dat zijn de regels van de proef. En je moet een mobiele telefoon of een iPad hebben, want anders kun je de uitslag niet laten zien.”

Het Nederlands Vestingmuseum in Naarden heeft de tijdelijke openingsdagen opgedeeld in drie tijdvakken, waarin er telkens dertig bezoekers naar binnen mogen. „En de toegang is voor deze keer gratis, want we willen zoveel mogelijk mensen over de drempel trekken. Het is belangrijk dat deze proef slaagt, zodat mensen in een veilige bubbel binnen de RIVM-regels weer iets kunnen gaan doen. De inkomsten vind ik voor dit weekend niet interessant”, zegt Koudijs. Deelnemende monumenten moeten de kosten van de tijdelijke openstelling zelf dragen.

Buitenplaats Groeneveld in Baarn ziet elk weekend duizenden wandelaars in het park rondom het kasteel, die niet naar binnen mogen. Anja Bon: „We zijn enthousiast dat de deuren nu even open gaan en hebben extra activiteiten gepland. Er zijn rondleidingen en er is livemuziek. We hopen dat er zoveel mogelijk mensen komen. Zo komen we weer een stapje dichterbij definitieve openstelling.”

Studenten in Arnhem en Nijmegen kunnen zichzelf gaan testen op besmetting met het coronavirus. Ongeveer 400 studenten van de Radboud Universiteit in Nijmegen en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen doen mee aan de proef. Die moet duidelijk maken hoe de studenten volgend studiejaar meer fysieke colleges kunnen krijgen. Volgens de beide instellingen snakken studenten daarnaar.

De test met zelftests begint donderdag. Studenten krijgen van tevoren instructie hoe ze zichzelf moeten testen. Voordat ze bij elkaar komen, moeten ze bij zichzelf controleren of ze positief testen. Als de uitslag negatief is, mogen ze langskomen. Ze moeten zich dan wel aan de bestaande coronaregels houden, zoals de 1,5 meter afstand.

Ook in andere studentensteden lopen zulke tests.

De kastelen, forten, kerken en museumhuizen die vanaf vrijdag mee mogen doen aan de proef met het beperkt toelaten van bezoekers, kijken er met gemengde gevoelens naar. Directeur Pieter Koudijs van Het Nederlands Vestingmuseum in Naarden is „heel erg blij” en Anja Bon, locatiemanager van Buitenplaats Groeneveld in Baarn ook. Maar parkmanager Rob Rambags van Kasteeltuinen Arcen ziet problemen „die lastig te tackelen zijn”. Bij het Vredespaleis in Den Haag is het woensdag nog onduidelijk hoe de tijdelijke heropening eruit gaat zien. Het Dudok Architectuur Centrum in Hilversum en Museum De Kantfabriek in Horst hebben om uiteenlopende redenen afgehaakt.

„Wij gaan alleen zaterdag en zondag open. Want niet alleen de bezoekers, maar ook het personeel moet allemaal worden getest. Het was niet te organiseren om ook de vrijdag mee te pakken”, aldus Rambags van Kasteeltuinen Arcen. „We kunnen maximaal 1500 bezoekers per dag ontvangen, maar ik verwacht geen stormloop.” Rambags wijst erop dat bezoekers alleen bij de speciale opgetuigde organisatie Testen voor Toegang een sneltest kunnen laten doen. „Elke andere test is ongeldig en ook vaccinaties tellen niet mee. Dat zijn de regels van de proef. En je moet een mobiele telefoon of een iPad hebben, want anders kun je de uitslag niet laten zien.”

Sinds de komst van het coronavirus naar Europa is de levensverwachting er flink teruggevallen. Ook in Nederland liep de gemiddelde duur van een mensenleven met ruim een halfjaar terug, constateert het Europese statistiekbureau Eurostat. In veel landen is dat een breuk met decennia van groei.

De levensverwachting daalde vorig jaar in bijna alle Europese landen waarvan Eurostat over schattingen beschikt. Voor Spanjaarden was dat zelfs met 1,6 jaar, maar vooral Oost-Europeanen zijn nauwelijks minder getroffen. Alleen Denemarken, Finland en met name Noorwegen wisten zich aan de malaise te onttrekken.

Voor mannen daalde de levensverwachting nog iets harder dan voor vrouwen. Die stonden er toch al beter voor, en het verschil is dus wat gestegen.

Sinds de jaren zestig was het aantal te verwachten levensjaren voor een pasgeboren Europeaan juist gestaag toegenomen, brengt het Europese CBS in herinnering.

Eurostat tekent overigens aan dat de cijfers niet betekenen dat een vorig jaar geboren baby gemiddeld inderdaad zoveel minder lang leeft dan een in 2019 geboren Europeaan. Dat zou alleen zo zijn als de omstandigheden gelijk blijven en bijvoorbeeld de coronapandemie zou blijven voortduren.

De website waarop plekken kunnen worden gereserveerd voor de caféproef in Utrecht, is woensdag aan het begin van de middag moeilijk of niet bereikbaar. Dat komt vermoedelijk doordat veel mensen de site willen bezoeken. De gemeente Utrecht had eerder alleen naar buiten gebracht dat de kaarten voor een bezoek aan het café woensdagmiddag verkrijgbaar waren. Nu meldt een woordvoerder dat de kaarten vanaf 14.00 uur zijn te reserveren.

Deelnemers kunnen een tijdslot van twee uur reserveren in Hofman, de Beurs, Ubica, Vinvin en ’t Oude Pierement. De vijf horecazaken mogen van woensdag 14 tot en met zaterdag 17 april als proef van 12.00 tot 20.00 uur open. Tijdens de zogeheten Fieldlab bekijkt TNO hoe de bezoekers en het personeel zich houden aan de coronamaatregelen en afspraken. Een negatief testbewijs is een vereiste om binnen te komen. Per dag kunnen duizend mensen een drankje komen doen.

De Spaanse regio Castilië en León schort het gebruik van het AstraZeneca-vaccin op. De lokale autoriteiten hebben dat besloten vanwege zorgen over bloedstolsels en een verlaagd aantal bloedplaatjes bij gevaccineerden.

Castilië en León, dat zo’n 2,4 miljoen inwoners heeft, wil wachten totdat het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) een rapport uitbrengt over de veiligheid van het vaccin.

Vanwege de zorgen over de mogelijke bijwerkingen werden de AstraZeneca-vaccinaties vorig maand in heel Spanje en veel andere Europese landen tijdelijk stilgelegd. De inentingen werden na korte tijd weer hervat nadat het EMA opnieuw had geoordeeld dat het middel veilig en effectief was.

Voor jongvolwassenen bestaat er sinds woensdag een landelijke coronahulplijn. Tussen 14.00 en 22.00 uur kan iedereen tussen de 18 en 24 jaar via de Alles Oké? Supportlijn anoniem een getrainde vrijwilliger spreken over mentale klachten.

De hulplijn, een initiatief van De Kindertelefoon, is opgezet omdat jongvolwassenen relatief zwaar gebukt gaan onder de coronamaatregelen. Onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) wees uit dat jongvolwassenen sinds de pandemie steeds minder goed in hun vel zitten. Was het aandeel studenten dat in 2019 psychische problemen ervoer nog een kwart, vorig jaar is dat al gestegen tot een derde. Het SCP verwacht dat dit tot een hoger beroep op de gezondheidszorg zal leiden, maar daar zijn de wachtlijsten lang.

Voor de hulplijn hebben bijna honderd vrijwilligers een meerdaagse training gehad. „Zij zijn getraind in gesprekstechnieken, om zonder oordeel te kunnen luisteren”, zegt een woordvoerder van de hulplijn. Het is niet de bedoeling dat de dienst de plaats inneemt van de professionele gezondheidszorg. „Met de hulplijn willen we voorkomen dat mentale klachten verergeren. Als onze vrijwilligers merken dat een luisterend oor onvoldoende is, dan verwijzen we de jongvolwassene door voor specialistische hulp.”

Met de supportlijn kan zowel worden gebeld (0800-0450) als gechat (allesoke.nl).

Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) brengt waarschijnlijk aan het einde van de middag zijn oordeel over het coronavaccin van AstraZeneca naar buiten. De toezichthouder voor vaccins en geneesmiddelen houdt dan een virtuele persbriefing, die voorlopig gepland staat voor 16.00 uur.

Een commissie van deskundigen van het EMA heeft in de afgelopen dagen gekeken of er een verband is tussen het coronavaccin van AstraZeneca en een zeldzame combinatie van bloedstolsels (trombose) en een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie). Enkele tientallen mensen in Europa hebben last gekregen van die klachten, kort nadat ze het AstraZeneca-vaccin hadden gekregen. In Nederland zijn vijf meldingen bekend. Bij drie van hen kwamen de bloedpropjes bij de longen terecht. Een vrouw is aan zo’n embolie overleden. Een andere vrouw kreeg ook een hersenbloeding.

Dat de klachten na vaccinatie ontstonden, wil op zich nog niet zeggen dat ze ook door de vaccinatie zijn veroorzaakt. EMA-bestuurder Marco Cavaleri zei dinsdag echter dat er wel degelijk een verband is, maar dat nog niet duidelijk is hoe het vaccin die klachten precies zou kunnen veroorzaken. Cavaleri zei ook dat de voordelen van het vaccin in de strijd tegen het coronavirus groter zijn dan de risico’s.

Vanwege de mogelijke bijwerkingen besloot Nederland vrijdag om het vaccineren met AstraZeneca gedeeltelijk te pauzeren, in elk geval tot en met woensdag. Als het oordeel van het EMA bekend is, beslist het kabinet hoe het vaccinatieprogramma verdergaat.

De Britten worden opgeroepen zich te laten inenten met het AstraZeneca-vaccin en zich niet te laten afschrikken door berichten dat het mogelijk bloedproppen veroorzaakt. De gezondheidsautoriteiten wijzen erop dat er slechts dertig verdachte bloedpropgevallen zijn geconstateerd na 18 miljoen coronavaccinaties.

Zeven mensen zijn in Groot-Brittannië kort na vaccinatie als gevolg van bloedstolsels overleden. Het is niet aangetoond dat er een verband bestaat tussen het Brits-Zweedse vaccin en de bloedstolsels.

Professor Calum Semple van de Strategische Adviesgroep van Deskundigen zei tegen Britse media dat de universiteit van Oxford enkel uit buitengewone voorzichtigheid is gestopt met een proef het vaccin toe te dienen aan kinderen. „De kans dat een man van middelbare leeftijd met overgewicht overlijdt is 1 op 13.000 en de kans dat iemand aan dergelijke zeldzame bloedstolsels bezwijkt, die mogelijk helemaal niets met het vaccin te maken hebben, is 1 op een miljoen”, aldus de professor. „Het is beter het vaccin te krijgen dan het niet te krijgen en we kunnen pauzeren met het toedienen aan kinderen, omdat die toch geen risico lopen aan Covid-19 te overlijden,”

De universiteit is betrokken bij de ontwikkeling van het AstraZeneca-vaccin en heeft in afwachting van nadere informatie de proef met kinderen stilgelegd. De Britse medicijnenwaakhond MHRA (Agentschap voor Regulering Medicijnen en Gezondheidszorgproducten) onderzoekt de zaak en komt in de komende dagen met een oordeel, net als het Europees Geneesmiddelenbureau EMA. Nederland heeft begin deze maand de vaccinaties met AstraZeneca van mensen onder de 60 jaar uit voorzorg stilgelegd.

De Britse premier Boris Johnson heeft beklemtoond dat het „heel erg belangrijk is” dat iedereen doorgaat met zich te laten vaccineren. Zijn regering kan dan moeiteloos de doelstelling waarmaken 15 april alle mensen ouder dan vijftig minstens één keer te hebben ingeënt tegen Covid-19. In het Verenigd Koninkrijk is het aantal toegediende coronaprikken inmiddels al ver over de 30 miljoen. Eind juli moeten alle volwassenen zijn ingeënt. Wales is woensdag begonnen met het toedienen van het vaccin van Moderna dat later deze maand ook in Engeland zijn intrede zal doen.

Omdat de Verenigde Staten toeleveranciers van vaccinproducenten dwingen eerst de Amerikaanse orders te voldoen, komen bedrijven die elders willen produceren in het nauw. De hele wereldwijde toeleveringsketen is daardoor in de war, heeft topman Florian von der Mülbe van de Duitse vaccinmaker CureVac gezegd in een interview in de Rheinische Post. In die Duitse krant zei hij ook dat hij nog altijd hoopt dat het CureVac-vaccin tegen het coronavirus dit kwartaal wordt toegelaten in Europa.

De VS gebruiken een wet uit de tijd van de Koreaanse oorlog, de Defense Production Act, om bedrijven te dwingen productie die ten goede komt aan de strijd tegen het coronavirus prioriteit te geven. Bovendien moeten ze dus eerst in eigen land leveren voor ze mogen exporteren. Daardoor heeft een bedrijf als CureVac meer problemen om aan zaken als chemicaliën, filters, slangen en apparatuur te komen.

CureVac produceert zijn coronavaccin al in een fabriek in het Duitse Tübingen. Verder zullen verschillende andere bedrijven, waaronder grote farmaceuten als Bayer en Novartis het vaccin gaan produceren. Von der Mülbe verwacht nog altijd dat CureVac dit jaar 300 miljoen doses kan leveren. Het vaccin van CureVac maakt net als die van Pfizer/BioNTech en Moderna gebruik van mRNA-technologie.

Duitsland heeft door de extra kosten vanwege de coronapandemie voor het eerst sinds 2013 weer een begrotingstekort. Het gat in het budget is zelfs het hoogste sinds de Duitse eenwording ruim dertig jaar geleden, meldt het Duitse federale statistiekbureau.

Duitsland kwam vorig jaar 189,2 miljard euro tekort op de begroting. De grootste economie van Europa werd zwaar getroffen door de coronapandemie, maar door allerlei steunmaatregelen bleef de schade beperkt. Zo steunde de Duitse overheid bedrijven als luchtvaartmaatschappij Lufthansa en kregen ondernemingen de mogelijkheid om personeel naar huis te sturen terwijl de overheid het merendeel van de loonkosten overnam. Dat soort maatregelen zorgde ervoor dat de overheidsuitgaven met ruim 12 procent stegen tot 1,7 biljoen euro.

Tegelijkertijd kregen bedrijven uitstel van het betalen van belastingen. Ook verlaagde de overheid een groot deel van vorig jaar de btw. Daardoor daalden de belastinginkomsten met 3,5 procent tot 1,5 biljoen euro.

Australië gaat de Europese Unie vragen meer dan 3 miljoen doses coronavaccin van farmaceut AstraZeneca vrij te geven voor de export. Brussel ontkende dinsdag dat het de export van de door Australië bestelde vaccins actief tegenhoudt.

De EU zegt er niet verantwoordelijk voor te zijn dat AstraZeneca in gebreke blijft tegenover andere landen die coronavaccins hebben besteld. De Brits-Zweedse farmaceut reageerde woensdag niet direct op een verzoek om commentaar.

Volgens de Australische premier Scott Morrison is zijn land door de EU gevraagd om een exportverzoek voor vaccins in te trekken. Brieven waarin Australië zou hebben verzocht om vaccinleveranties, zouden onbeantwoord zijn gebleven.

Morrison heeft woensdag aangekondigd dat hij opnieuw om de 3,1 miljoen doses vaccin gaat vragen, nu Brussel kenbaar heeft gemaakt dat het de leverantie niet probeert tegen te houden. De partij met coronavaccins had eind maart geleverd moeten zijn.

„We willen natuurlijk die miljoenen doses”, zei Morrison tegen verslaggevers in de Australische hoofdstad Canberra. „Er zijn kennelijk geen belemmeringen voor de leveranties”, zei de premier verwijzend naar de verklaring van de Europese Unie.

Hoewel Morrison woensdag volhield dat hij de EU niets verwijt, bleven enkele van zijn ministers dat wel doen. „Het uitblijven van goedkeuring is effectief hetzelfde als een blokkade”, zei minister van Financiën Josh Frydenberg in een radio-interview.

Volgens de Australische overheid is de vertraging in de levering van de 3,1 miljoen doses coronavaccin de reden achter de trage vaccinatiecampagne. Tot dusver zijn slechts 670.000 personen in Australië ingeënt tegen het coronavirus. De regering had gepland om eind maart 4 miljoen mensen te hebben gevaccineerd.

De Europese farmaceutische toezichthouder EMA begint volgende week met een onderzoek naar de klinische proeven in de ontwikkeling van het Russische coronavaccin Spoetnik V, heeft de Britse krant Financial Times woensdag gemeld. Het Europees Medicijnagentschap wil weten of de proeven op ethische wijze zijn uitgevoerd en of daarbij internationale klinische en wetenschappelijke richtlijnen in acht zijn genomen.

De aankondiging van het EMA komt nadat bronnen, die goed zijn ingevoerd in het toelatingsproces van de toezichthouder, hebben gezegd dat de klinische proeven voor het Spoetnik V-vaccin niet op ethische wijze zijn uitgevoerd. Kirill Dimitriev, het hoofd van het Russische Directe Investeringsfonds, zegt dat er geen druk is uitgeoefend op proefpersonen.

De ontwikkeling van het Russische coronavaccin voldoet aan alle standaarden, aldus het hoofd van de staatsinstelling achter de ontwikkeling van Spoetnik V.

Farmaceuten en onderzoekers van vijf grote coronavaccins hebben hun gepubliceerde onderzoekdata over bijwerkingen niet uitgesplitst naar sekse. Mede daardoor is het onduidelijk of bij mannen en vrouwen verschillende bijwerkingen optreden. Dat blijkt uit onderzoek van Investico, onderzoeksplatform voor Trouw, EenVandaag en de Groene Amsterdammer.

Wereldwijd worden er meer bijwerkingen van coronavaccins gemeld door vrouwen dan door mannen. Volgens Investico kwamen er bij het Nederlandse bijwerkingencentrum Lareb tot nu toe 26.000 meldingen binnen waarbij 152.000 bijwerkingen werden gemeld. Van de melders was 86,6 procent vrouw. Mogelijk ook omdat tot nu toe veel jonge, vrouwelijke gezondheidsmedewerkers zijn gevaccineerd.

Investico bestudeerde alle klinische proeven van vijf coronavaccins; Pfizer/BioNtech, Moderna, AstraZeneca, Sputnik V en Janssen, zoals gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften. Niet één daarvan rapporteerde het optreden van bijwerkingen naar sekse.

Volgens Investico bewees onderzoek naar een griepvaccin begin deze eeuw dat met name jonge vrouwen veel meer vaccin ontvingen dan nodig. Voor dezelfde werkingsgraad hadden ze genoeg aan een halve dosering, met bovendien minder bijwerkingen. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO adviseerde in 2010 fysiologische verschillen tussen mannen en vrouwen standaard mee te nemen in toekomstig onderzoek.

„Als vrouwen al meer melden, dan weten we niet hoe dat komt”, zegt Lareb-directeur Agnes Kant. „Ervaren ze meer klachten, hebben ze daadwerkelijk klachten, trekken ze eerder aan de bel?” Volgens Investico treffen ernstige bijwerkingen tot nu toe vooral vrouwen, zoals trombose in combinatie met een lage hoeveel bloedplaatjes in het bloed die momenteel in verband wordt gebracht met het vaccin van AstraZeneca.

Onderzoeker Chahinda Ghossein-Doha van het Maastricht UMC+ zegt tegen het platform dat het ontbreken van seksespecifieke analyses „een gemiste kans” is.

De provincie Limburg wil dat mensen met antistoffen tegen het coronavirus in hun bloed later worden gevaccineerd. Zij zijn immers meer immuun voor het virus. De Limburgse gedeputeerde Robert Housmans (Zorg) doet die oproep naar aanleiding van een woensdag gepresenteerd onderzoek van de beide Limburgse GGD’en en Maastricht UMC+ in opdracht van de provincie. Daaruit blijkt dat eind vorig jaar gemiddeld zo’n 20 procent van de Limburgers antistoffen in het bloed had. Een percentage dat volgens onderzoeksleider Christian Hoebe van de GGD ZuidLimburg en Maastricht UMC+ inmiddels 25 procent bedraagt.

„Als mensen met antistoffen later gevaccineerd worden, komt het vaccin eerder vrij voor mensen zonder antistoffen”, legt Housmans (PVV) uit. „Daarmee ontlasten we de zorg en de druk op de economie.”

Zeker zolang er tekorten aan vaccins zijn is het belangrijk mensen zonder antistoffen voor te laten gaan, vindt Housmans. „Ik roep beleidsmakers in Den Haag dan ook op om deze mogelijkheden serieus te overwegen. Dat helpt ook bij het uitzetten van een koers richting verdere versoepeling van maatregelen.”

Eind vorig jaar stonden 10.000 volwassenen in Limburg bloed af voor het onderzoek naar antistoffen. In Noord-Limburg had ruim 23 procent antistoffen, in het zuiden van de provincie 17 procent. Het percentage antistoffen is het hoogst in de gezondheidszorg (gemiddeld 25,8 procent en 37,1 procent in de gehandicaptenzorg) en het laagst bij politie, brandweer en marechaussee (10,4 procent). Het percentage in het onderwijs wijkt niet af van het gemiddelde.

Volgens zowel Housmans als Hoebe betekent dit dat er geen reden is om de politie met voorrang te vaccineren. Ook blijkt uit het onderzoek dat het onderwijs geen extra risico’s op besmettingen meebrengt.

Limburgers die geregeld de grens oversteken, hebben minder antistoffen dan mensen die niet de grens naar Duitsland of België over reisden (16,3%). „Deze resultaten zijn een eerste aanwijzing dat grensverkeer een minder belangrijke rol speelde tijdens verspreiding van het virus in de eerste besmettingsgolf”, aldus Hoebe.

Housmans vindt daarom het tegengaan van bezoeken aan het omringende buitenland zolang de coronamaatregelen worden opgevolgd onnodig. „Bezoeken in de grensregio’s hebben geen grote invloed op de besmettingsgraad.”

Het Rode Kruis heeft sinds het begin van dit jaar 2000 kwetsbare ouderen naar GGD-priklocaties vervoerd. De vrijwilligers van de hulporganisatie brengen senioren die niet zelfstandig kunnen reizen en ondersteunen hen tijdens de inenting.

„We helpen ouderen die geen beroep kunnen doen op hun familie of vrienden of alternatieve mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld vervoer via de gemeente”, zegt een woordvoerder van het Rode Kruis. „We vinden het belangrijk dat iedereen de kans krijgt om gevaccineerd te worden.”

Er was afgelopen tijd kritiek op de GGD over priklocaties die te ver weg waren voor thuiswonende ouderen. Sommige van hen moesten meer dan 100 kilometer rijden, omdat in hun eigen regio nog geen plek was ingericht waar ze ingeënt konden worden. „Wij reden senioren die niet zo ver alleen konden reizen”, aldus de woordvoerder.

Nu de GGD het aantal vaccinatielocaties aan het opschalen is, kunnen mensen vaker in hun eigen omgeving geprikt worden. „Voor ouderen kan een reis van de ene kant van de stad naar de andere al te ver zijn”, zegt de woordvoerder. „Dus we rijden ze ook naar priklocaties waar ze vlakbij wonen.”

Is er inderdaad een verband tussen het coronavaccin van AstraZeneca en een zeldzame combinatie van bloedstolsels (trombose) en een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie)? Een veiligheidscommissie van de Europese toezichthouder voor vaccins, het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA), heeft daar de afgelopen dagen opnieuw naar gekeken. De deskundigen komen op woensdag, of misschien op donderdag, met hun oordeel.

Enkele tientallen mensen in Europa hebben last gekregen van die zeldzame combinatie van klachten, kort nadat ze het AstraZeneca-vaccin hadden gekregen. In Nederland zijn vijf meldingen bekend. Bij drie van hen kwamen de bloedpropjes bij de longen terecht. Een vrouw is aan zo’n embolie overleden. Een andere vrouw kreeg ook een hersenbloeding.

Een bestuurder van het EMA, dat in Amsterdam is gevestigd, zei dinsdag dat er wel degelijk een verband is, maar dat het nog niet duidelijk is hoe het vaccin precies deze bijwerking veroorzaakt. Deze Marco Cavaleri zei ook dat de voordelen van het vaccin in de strijd tegen het coronavirus groter zijn dan de risico’s. Het EMA zelf liet later weten dat het oordeel nog niet klaar is.

Vanwege de mogelijke bijwerkingen besloot Nederland vrijdag om het vaccineren met AstraZeneca gedeeltelijk te pauzeren, in elk geval tot en met woensdag. Als het oordeel van het EMA bekend is, beslist het kabinet hoe het vaccinatieprogramma verdergaat.

De Franse justitie heeft een onderzoek geopend naar aanleiding van een paasmis waarbij kerkgangers massaal de afstandsregels in verband met het coronavirus aan hun laars lapten. De bewuste dienst vond plaats in Parijs.

Lees ook

Franse justitie doet onderzoek naar paasmis zonder afstandsregels

Een coronavaccin dat is ontwikkeld door Intravacc in Bilthoven heeft de eerste testfase goed doorstaan en is klaar om op mensen te worden getest. Het vaccin dat werkt via een neusspray geeft bij proefdieren een zeer goede bescherming tegen het virus, meldt Trouw.

Dat betekent dat het bedrijf zich kan opmaken voor de volgende fase: het testen op veiligheid en werkzaamheid bij de mens. Naar verwachting kan het daar eind dit jaar mee beginnen.
Wereldwijd zijn nu twaalf vaccins geheel of gedeeltelijk toegelaten en zitten er ruim honderd in die klinische fase. Toch is Dinja Oosterhoff, programmadirecteur bij Intravacc, niet bang dat haar vaccin als mosterd na de maaltijd komt. De wereld is nog lang niet van het coronavirus af. Oosterhoff is ervan overtuigd dat er een tweede generatie vaccins nodig is.

Het vaccin van Intravacc kan dan onderscheidend zijn, zegt ze. Het is een intranasaal vaccin - het wordt met een neusspray toegediend. „Dat betekent dat de eerste verdedigingslinie al in het neusslijm zit”, zegt ze. „Bovendien voorkomt zo’n vaccin beter dat het virus wordt overgedragen. Van alle vaccins die nu zijn of worden ontwikkeld, zijn maar enkele intranasale vaccins in de klinische fase.”

Brazilië heeft dinsdag de grimmige mijlpaal van meer dan 4000 coronadoden in één etmaal voor het eerst gepasseerd. In de afgelopen 24 uur zijn 4195 overlijdens als gevolg van Covid-19 geregistreerd, meldt het Braziliaanse ministerie van Volksgezondheid.

Het Zuid-Amerikaanse land met 212 miljoen inwoners heeft na de Verenigde Staten het hoogste aantal coronadoden ter wereld; ongeveer 370.000. Ook qua aantal besmettingen staat Brazilië op de tweede plek na de VS. In totaal is het coronavirus in Brazilië al bij ruim 13 miljoen personen vastgesteld. In het afgelopen etmaal kwamen er daar nog eens bijna 87.000 bij.

Het coronavirus grijpt de laatste tijd fors om zich heen in Brazilië. In de afgelopen weken wordt het ene na het andere treurige record verbroken. In de laatste zes dagen alleen zijn er meer dan 15.000 coronadoden geregistreerd. Deze maand zijn dat er gemiddeld 2757 per dag.

De Braziliaanse ziekenhuizen zijn in de meeste plaatsen inmiddels overvol. In de miljoenenstad São Paulo worden bussen die normaliter dienen voor scholierenvervoer gebruikt om lijken mee te vervoeren. Op de begraafplaatsen heeft men het er zo druk dat er ook ’s nachts begrafenissen zijn om de constante toestroom van doden nog aan te kunnen.

De rechts-populistische president Jair Bolsonaro, die geregeld wordt bekritiseerd vanwege zijn chaotische beleid ten opzichte van de pandemie, trekt geregeld openlijk de maatregelen in twijfel die Braziliaanse burgemeesters en gouverneurs hebben afgekondigd.

Een derde van de patiënten die Covid-19 overleven, kampt zes maanden later met aantoonbare geestelijke of neurologische problemen, stellen wetenschappers. Het onderzoek, dat woensdag is verschenen in het vakblad The Lancet Psychiatry, is het omvangrijkste tot dusver naar de mentale schade van zogeheten ‘long Covid’, waarbij klachten langere tijd blijven aanhouden.

Volgens de auteurs van de studie hebben zij aangetoond dat de kans op hersenschade bij Covid-19 aanzienlijk groter is dan bij andere luchtwegontstekingen. Na het bestuderen van 230.000 patiëntdossiers concludeerden de onderzoekers dat 34 procent zes maanden later was gediagnosticeerd met een neurologische of psychiatrische aandoening.

Daarvan kwamen angststoornissen (17 procent van alle patiënten) het meest voor, gevolgd door problematische stemmingswisselingen (14 procent). Voor 13 procent van de patiënten betrof het de eerste diagnose van een geestelijke aandoening.

Het risico op neurologische aandoeningen zoals hersenbloedingen (0,6 procent), beroertes (2,1 procent) en dementie (0,7 procent) is aanzienlijk lager dan het risico op psychiatrische problemen maar de kans op hersenaandoeningen is duidelijk verhoogd bij personen die ziek zijn geworden van het coronavirus.

De wetenschappers achter de studie onderzochten ter vergelijking de dossiers van 100.000 grieppatiënten en 236.000 dossiers van mensen met luchtweginfecties. Bij corona bleek de kans op mentale of neurologische aandoeningen 44 procent hoger te zijn dan bij griep, en 16 procent hoger dan bij andere luchtwegontstekingen.

Paul Harrison, de aan de Universiteit van Oxford verbonden hoofdauteur, stelt dat het geestelijke effect van het coronavirus op de wereldbevolking „aanzienlijk” kan worden, ondanks het feit dat het individuele risico op schade betrekkelijk laag is. „Veel van deze aandoeningen zijn chronisch”, waarschuwt Harrison.

In 2020 zijn veel meer mensen aan het coronavirus overleden dan gedacht. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gaat ervan uit dat zeker 20.030 mensen vorig jaar zijn gestorven als gevolg van een coronabesmetting. „Van hen overleden 17.357 mensen aan vastgestelde Covid-19”, de ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt. Bij 2673 anderen was het coronavirus de vermoedelijke doodsoorzaak.

Bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) waren tot aan 31 december bijna 11.500 sterfgevallen gemeld. Het was al wel bekend dat het werkelijke dodental hoger lag. Tijdens de eerste golf werd bijvoorbeeld lang niet iedereen getest. Een onbekend aantal mensen is toen overleden aan corona zonder dat überhaupt vaststond dat ze dat virus onder de leden hadden. Het kan ook zo zijn dat sommige sterfgevallen van positief geteste mensen niet zijn gemeld bij het RIVM. Tot en met dinsdag stond het officiële dodental op 16.659.

In de eerste coronagolf stierven iets meer dan 10.000 mensen. De piek was in april vorig jaar. Toen stierven 4864 mensen aan vastgestelde Covid-19 en nog eens 1505 aan een vermoedelijke besmetting. In de zomer overleden heel weinig mensen aan het coronavirus, de maand juli telde in totaal 92 coronadoden. In de herfst begon de tweede golf en liep het aantal sterfgevallen weer op. Tussen eind september en de jaarwisseling stierven ruim 9900 mensen aan een coronabesmetting.

Meer dan de helft van de coronadoden kreeg langdurige zorg. Deze mensen woonden bijvoorbeeld in een verpleeghuis.

Het CBS baseert het dodental op dagelijkse meldingen van elke gemeente over het aantal overleden inwoners, en op verklaringen van artsen over doodsoorzaken. De cijfers zijn nog niet definitief, het CBS komt in juni met een update.

Landen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten gebruiken de coronacrisis om onderdrukking verder op te voeren. Maar ook elders vergroot de pandemie de ongelijkheid met ernstige gevolgen voor vluchtelingen, migranten, gevangenen en minderheden, stelt mensenrechtenorganisatie Amnesty International in haar jongste jaarverslag. Zij spreekt over een wereld in wanorde.

Regeringen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten voerden de aanvallen op de vrijheid van meningsuiting op. Egypte en Iran bestraften gezondheidsmedewerkers die het coronabeleid bekritiseerden. Amnesty haalt verder uit naar Israël, dat geen coronavaccins verstrekte aan de 5 miljoen Palestijnen in de bezette gebieden. Ook de toch al kwetsbare positie van gastarbeiders in landen als Bahrein, Jordanië, Koeweit, Qatar en Saudi-Arabië kwam verder onder druk te staan door de pandemie. Na ontslag hadden velen geen inkomsten meer.

Leiders over de hele wereld hebben de crisis meedogenloos „uitgebuit” om hun aanvallen op de mensenrechten voort te zetten, meent Amnesty. Herstel werd belemmerd door de internationale samenwerking te ondermijnen. De organisatie heeft het over een „duizelingwekkende minachting” van leiders voor „onze gezamenlijke mensheid”.

Volgens Amnesty is er een „verschrikkelijke erfenis blootgelegd van opzettelijk verdeeldheid zaaiend en vernietigend beleid dat de ongelijkheid, discriminatie en onderdrukking in stand heeft gehouden.” Dat beleid heeft de weg gebaand voor de „verwoesting die Covid-19 wereldwijd en in het Midden-Oosten en Noord-Afrika heeft aangericht”, aldus de nieuwe secretaris-generaal van Amnesty International, Agnès Callamard.

Het energieverbruik in Nederland is vorig jaar met 3 procent afgenomen in vergelijking met een jaar eerder. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is al langer sprake van een dalende trend, maar heeft de impact van de coronacrisis het mindere verbruik van energie versterkt. Voor het eerst sinds 1992 is minder dan 3000 petajoule gebruikt.

Een van de redenen dat Nederlanders minder energie verbruikten is de verminderde behoefte aan motorbrandstoffen. Veel Nederlanders werkten vanuit huis, waardoor zij minder vaak de weg op hoefden. Alles bij elkaar werd er 14 procent minder benzine getankt aan de pomp. Diesel werd 12 procent minder verkocht.

Volgens het CBS werd het vrachtverkeer, dat veelal rijdt op diesel, minder geraakt door de lockdowns. De maand april was een negatieve uitschieter. Die maand lag de de afzet van benzine 41 procent lager in vergelijking met dezelfde maand een jaar eerder. De verkoop van diesel daalde op jaarbasis met een kwart.

Daarnaast werd er vorig jaar als gevolg van de crisis veel minder gevlogen. Vorig jaar werd 44 procent minder kerosine getankt dan het jaar ervoor. Volgens het CBS was sprake van de grootste daling ooit. Nederland is naast gebruiker van kerosine ook exporteur van de vliegtuigbrandstof. Dat gebeurt vooral aan Duitsland. De export van kerosine lag vorig jaar ruim een kwart lager dan een jaar eerder. De productie van Nederlandse raffinaderijen viel met 49 procent terug.

Verder is het gebruik van kolen voor het opwekken van energie met een derde gedaald. Uit aardgas en hernieuwbare bronnen werd juist meer energie geproduceerd.

De productie van chemische producten zoals etheen en propeen is met 14 procent gestegen ten opzichte van 2019. Daar moet wel bij worden gemeld dat toen enkele fabrieken wegens onderhoud stil hebben gelegen. De productie in 2020 was nagenoeg gelijk aan die in 2017 en 2018.

Verder meldt het CBS dat schepen vorig jaar voor het eerst meer laagzwavelige stookolie dan de hoogzwavelige variant tankten. Door striktere uitstootregels wordt het zwavelgehalte teruggebracht. Het aandeel laagzwavelige stookolie is een jaar tijd gestegen van 27 procent naar ruim 80 procent van de totale hoeveelheid.

De redactie start een nieuw liveblog. Het vorige is hier terug te lezen.