„Er wordt met twee maten gemeten. Het beschermen van publieke belangen is vrijblijvend en onderhandelbaar, terwijl de belangen van de farmaceuten juridisch worden dichtgetimmerd. Dit zou precies andersom moeten zijn”, aldus onderzoeker Irene Schipper van SOMO.

De Nederlandse overheid investeerde sinds maart vorig jaar ruim 917 miljoen euro in corona-onderzoek en -vaccins, zo becijfert SOMO. Als voorloper in Europa stelde Nederland voorwaarden aan deze investeringen om de betaalbaarheid en toegankelijkheid te waarborgen.

Maar wie in de clausules duikt, komt er achter dat bedrijven eigenlijk alleen moeten toezeggen maatregelen te nemen zodat een middel betaalbaar is in ontwikkelingslanden. Er wordt volgens SOMO helemaal niet gerept over betaalbare toegang voor andere patiënten die het middel nodig hebben, bijvoorbeeld in de landen die financieel hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van het middel.

Het probleem speelt niet alleen in Nederland, zeggen de onderzoekers. Het COVAX-programma van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), dat op wereldschaal voor een eerlijk verdeelde toegang tot coronavaccins moet zorgen, stelt wel uitgebreide voorwaarden aan de financiering van vaccinontwikkeling en -productie. Maar onderzoek van SOMO zou aantonen dat een farmaceut als Moderna zich aan geen van deze voorwaarden heeft gehouden. „Moderna vraagt de hoogste prijs met winst als doel en verkoopt alleen aan de rijkste landen.”