Het afgelopen jaar zijn er drie „groepsopstanden” in verschillende inrichtingen geweest, waarbij jeugddelinquenten vernielingen aanrichtten, zegt Hans Faber, hoofdinspecteur rechtsbescherming bij de Inspectie Justitie en Veiligheid tegen het ANP. Hij wijst erop dat het aantal jongeren dat een zwaar delict heeft gepleegd of kampt met drugsverslaving is toegenomen, terwijl de inrichtingen een bedden- en personeelstekort hebben.

In totaal zitten jaarlijks ongeveer tweeduizend jongeren vast, omdat ze worden verdacht van een delict of ervoor zijn veroordeeld volgens het jeugdstrafrecht. Ze krijgen intensieve begeleiding om te voorkomen dat ze opnieuw in de fout gaan als ze weer vrijkomen. Ook volgen ze onderwijs.

De minister voor Rechtsbescherming, Sander Dekker, besloot in 2019 en 2020 twee van de zeven justitiële jeugdinrichtingen te sluiten. En dat terwijl het aantal jeugddelinquenten sinds 2018 toeneemt, melden de Inspecties Justitie en Veiligheid, Onderwijs en Gezondheidszorg en Jeugd.

Door een wetswijziging in 2014 kunnen ook jongvolwassenen tot 23 jaar in een jeugdinrichting terecht. Dat zorgt ervoor dat de populatie daar is veranderd. Ook worden vanwege de (te) hoge bezetting de groepsgroottes „structureel overschreden”. In 2019 moesten negentien jongeren zelfs korte tijd worden overgeplaatst naar een inrichting voor volwassenen - volgens de inspecties een „zeer onwenselijke” situatie.

Om de roosters rond te krijgen werken er vaker flexibele krachten. Daardoor is de band tussen personeel en jongeren minder hecht, wat slecht is voor het onderlinge vertrouwen en het gevoel van onveiligheid vergroot.

Volgens de inspecties hebben de inrichtingen de afgelopen jaren hun best gedaan zaken te verbeteren, maar de structurele aard van de tekorten zit hen tegen. Zo kwam een initiatief voor een afdeling voor verslaafde jongeren niet van de grond. „Het is aan de politiek om hier nu andere keuzes in te maken”, zegt hoofdinspecteur Faber.

Het ministerie van Justitie en Veiligheid erkent dat er een personeelstekort is. Maar van een capaciteitsprobleem is geen sprake, zegt een woordvoerder. Er waren volgens het ministerie in 2020 gemiddeld meer bedden beschikbaar dan bezet in de inrichtingen.

De Inspectie laat daarop weten dat de gemiddelde bezetting niet zoveel zegt. „Op sommige gespecialiseerde afdelingen loopt de overbezetting soms op tot 152 procent.”