VS geven Saudiërs niet meer de vrije hand
Joe Biden maakt dankbaar gebruik van een zeer kritisch rapport over de moord op Khashoggi om Saudi-Arabië onder druk te zetten.
Een beetje althans. Want het partnerschap opzeggen is nu ook weer niet de bedoeling.
De Saudische kroonprins Mohammed bin Salman zal zich ongetwijfeld de haren uit de baard hebben getrokken. Hoe kón hij de gevolgen van de moord op publicist Jamal Khashoggi zo hebben onderschat? De internationale verontwaardiging daarover bleek blijvend. Steeds weer kwam er nieuw bewijsmateriaal naar boven en steeds weer wezen de vingers naar de sterke man in het koninkrijk: de kroonprins zelf.
Een Amerikaans rapport van afgelopen vrijdag bevestigde dat. Vanuit Riyad werd het rapport, zoals was te verwachten, faliekant verworpen. De nieuwste episode in dit tragische stuk is van maandag: er blijken twéé versies van dit rapport in omloop te zijn. In de tweede versie zijn de namen van drie Saudiërs plotseling verdwenen, terwijl ze in de eerste versie nog als medeplichtig werden bestempeld. Amerikaanse media berichtten maandag over de opmerkelijke verdwijntruc van de drie, maar vooralsnog is onduidelijk wat er precies achter zit.
Intussen maakt de aanhoudende ophef één ding duidelijk: de Amerikaans-Saudische relatie staat serieus onder druk – meer dan ooit onder het presidentschap van Donald Trump. Natuurlijk, ook Trump zat met de moord op Khashoggi in zijn maag. Maar consequenties verbond hij er niet aan. De VS zouden een „trouwe partner” van Saudi-Arabië blijven. En dat maakte hij waar, zoals hij vanaf het begin al had gedaan. Trumps eerste buitenlandse reis ging nota bene naar Saudi-Arabië, waar hij zwaarddansend met zijn gastheren optrad. ‘Khashoggi’ veranderde daar niets aan.
Biden vond dat Trump daarmee een „gevaarlijke blanco cheque” aan de Saudiërs had verstrekt, zo zei hij tijdens de verkiezingsstrijd. Zelf zou hij het anders gaan doen. Hij zou van Saudi-Arabië „de paria maken die ze zijn.”
Biden heeft echter meer moeite om dat waar te maken. Een paar weken geleden zette hij de eerste streep in het zand: hij trok de Amerikaanse steun aan de oorlog in Jemen in. Geen Amerikaanse wapens meer voor bombardementen op Sana’a en andere Jemenitische plaatsen.
Het rapport-Khashoggi verstrekt Biden de munitie om de volgende voorzichtige stap te zetten. Zaterdag kondigde hij aan dat de Verenigde Staten de Saudiërs vanaf nu vaker verantwoordelijk gaan houden voor mensenrechtenschendingen.
Biden richt zich expliciet alleen op Saudi-Arabië. Hij is niet van plan om de overige Golfstaten, zoals Koeweit, de Verenigde Arabische Emiraten en Oman, verder van zich te vervreemden. Maar de tijd dat deze Golfstaten de oren laten hangen naar alles wat een Amerikaanse president zegt of doet, is voorbij. Onverwacht schaarden de overige Golfstaten zich afgelopen weekend vierkant achter de Saudische kroonprins.
Dat zal een bijkomende reden zijn voor Biden om niet te overdrijven met zijn maatregelen tegen Saudi-Arabië. Want hij wil noch de Saudiërs, noch de andere Golfstaten verliezen als bondgenoot. Daarom zitten persoonlijke sancties tegen Mohammed bin Salman er niet in. Een woordvoerder van het Witte Huis zei maandag dat de Verenigde Staten „historisch gezien” doorgaans geen sancties opleggen aan leiders van bevriende landen. Een goed verstaander weet dan genoeg. Biden zal in zijn relatie met de Golf halfslachtig moeten balanceren op een slap koord. Toegegeven, dat is wel een stuk moeilijker dan zwaarddansen met de Saudiërs.