Door een brede ecologische verbindingszone aan te leggen moet er genetische uitwisseling gaan plaatsvinden tussen bijvoorbeeld de vitale populatie edelherten van de Oostvaardersplassen en soortgenoten op de Veluwe.

Het plan, waarover Staatsbosbeheer trouwens al jaren brainstormt, staat in het kader van de uitvoering van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening, waarover het kabinet zich binnenkort uitspreekt. „SBB heeft zich opgeworpen als aanjager van de discussie over hoe je die nota daadwerkelijk gestalte kunt geven”, aldus de directeur van deze organisatie, ir. Kees Vriesman. „Het is de hoogste tijd dat we in Nederland verstedelijking en natuurontwikkeling als gelijkwaardige factoren gaan zien, die ook daadwerkelijk samen op gaan. Ik zie de ontwikkeling van de ecologische verbindingszone als een belangrijke stap in het integreren van allerlei taken van de ruimtelijke ordening. De zone kun je overigens alleen financieren als er sprake is van een goed geoliede publiek-private samenwerking.”

Kans
Het 6000 hectare grote Oostvaardersplassengebied gaat aan de zuidkant (ter hoogte van het Kotterbos bij Almere) aansluiting krijgen op het Horsterwold. Voor deze link is zo’n 2000 ha grond nodig, die wordt omgevormd tot natuurgebied. Het is globaal genomen een strook grond van 10 bij 2 kilometer. Om het wild een kans te geven om ongehinderd barrières als de spoorlijn Lelystad-Amsterdam en de snelwegen A6 en A28 te passeren, is de aanleg van cerviducten noodzakelijk.

Dr. Frans Vera, ecoloog van het ministerie van LNV, is ervan overtuigd dat het Oostvaardersplassengebied zijn bijzondere kwaliteit dankt aan de geweldige oppervlakte die de natuur daar tot haar beschikking heeft. „Het gebied is eigenlijk één grote verrassing”, aldus Vera. „Dat komt omdat hier alles buiten het boekje is omgegaan. Er is sprake van een grote mate van natuurlijkheid, omdat de mens hier nauwelijks regulerend is opgetreden. De Oostvaardersplassen herbergen de grootste in het wild levende kudden grote grazers (koniks, edelherten en Heckrunderen) van Europa. Deze zorgen er samen met de tienduizenden ganzen voor dat het gebied openblijft en scheppen voorwaarden voor een overweldigende rijkdom aan soorten. Grote zilverreigers bijvoorbeeld. Na een aarzelende start begint deze prachtige witte reiger hier een volwassen populatie van tientallen broedparen te vormen. Ze waaieren ook al uit naar Engeland. Dat bewijst de enorme potentie van de Oostvaardersplassen.” Vera is ervan overtuigd dat een corridor vanuit dit gebied naar de Veluwe ertoe kan bijdragen dat ook natuurgebieden elders aan betekenis winnen.

Zandwinning
Staatsbosbeheer lanceert geen wilde plannen. Ir. Adri de Gelder, regiohoofd Flevoland-Overijssel: „We zijn naar KPMG gegaan met de vraag hoe we de ecologische verbindingszone financieel haalbaar kunnen maken. Daar hebben ze ons geadviseerd om de corridor te koppelen aan andere ruimtelijke factoren, als de stadsuitbreiding van Almere, behoefte aan bedrijventerreinen, waterberging en zandwinning.

De ene hand wast de andere: zandwinning bijvoorbeeld levert geld op, en wonen en werken in een groene omgeving een goed imago. KPMG becijferde dat de zone er kan komen als je een verdeelsleutel hanteert van 1 hectare bebouwing tegenover 7 hectare natuur.”

De Gelder: „Er is nog een factor die meespeelt: de bodemgesteldheid. Zoals Tollebeek het ’putje’ is van de Noordoostpolder, zo is het gebied waarin de ecologische verbindingszone is gepland het laagste deel van Zuidelijk Flevoland.”

Ongeveer de helft van de benodigde grond is nu nog in het bezit van boeren. Daarom betrekt SBB hen nadrukkelijk bij de discussie die straks op gang zal komen. De gemeenten Almere, Zeewolde en Lelystad zijn ook van de partij, evenals het waterschap, de provincie Flevoland en de betrokken ministeries.

De projectontwikkelaars die al aas hebben geroken en snel grond opkochten, krijgen voorlopig geen uitnodiging. Ing. Michiel Fieret, programmamanager Natuur bij de Stad: „Niemand is gebaat met prijsopdrijvende grondspeculaties. Daarom staat zelfs het exacte traject van de verbindingszone nog niet vast. Dat komt later. Eerst willen we de neuzen van bovengenoemde partijen dezelfde kant op krijgen.

Een intentieverklaring is dus de eerste stap. Daarna komt er een programma van eisen op tafel, dat de weg opent naar onderhandelingen met onder meer recreatiebedrijven en de bouwwereld. Er moet een interessante mix ontstaan van woningbouw, recreatie, natuur en bedrijvigheid.”

11 september
Het zal nog minstens vijf jaar duren voordat graafmachines gaan wroeten. Eer dat de waarschijnlijk 300 miljoen gulden kostende natuurcorridor er ligt, en de edelherten van de Oostvaardersplassen in de bossen van Harderwijk terechtkunnen, schrijven we ergens tussen 2020 en 2030. Ondertussen kan er veel gebeurd zijn.

„De wereld is na 11 september sterk veranderd”, weet ook SBB-man De Gelder. „Dat is zeker. Maar dat ontslaat ons niet van de plicht verder te kijken. Over het ruimtegebruik in ons drukke landje moet je blijven nadenken, anders loopt de volgende generatie geheid vast.”