Wat het weer doet met natuur, virus en humeur
In een week tijd een verschil van 30 graden. Waar komt deze verandering vandaan en welke invloed heeft het weer op ons?
Nee, die omslag van min naar plus 15 heeft niks te maken met klimaatverandering, zegt weerman Raymond Klaassen. En die koudeperiode van vorige week zegt er ook niks over. „Dat is het weer. Klimaat gaat over een langere periode met trends en ontwikkelingen.” Sommige mensen betwijfelen de opwarming van de aarde en zien daarvoor bewijs als het sneeuwt en vriest. Klaassen vindt die opmerkingen dom. „Weer en klimaat zijn twee heel verschillende dingen. De kou van vorige week is te verklaren door de windrichting. Vorige week kwam die vanuit het noordoosten, het poolgebied, maar de wind is gedraaid en komt nu vanuit het zuiden: het Middellandse Zeegebied.” Mensen die de opwarming van de aarde betwijfelen, gaan voorbij aan de data over een langere periode, zegt Klaassen.
De snelle omslag van het weer doet veel met de natuur, ziet Henk-Jan van der Veen, boswachter in Zuidwest-Friesland. „Bloemen komen versneld naar boven en insecten ontwaken uit hun winterslaap. Van een zeer zachte dag in februari wordt de natuur niet warm of koud. Maar nu het vier dagen of langer warmer dan 15 graden wordt, gaan voorjaarsplanten en bloemen zich eerder ontwikkelen vanwege de warmte. Het zou kunnen dat je een gazon volgende week zaterdag alweer voor de eerste keer moet maaien.”
De kans is groot dat het in maart weer kouder wordt. Als dat gebeurt, zouden insecten daar een klap van kunnen krijgen, denkt Van der Veen. „Vlinders kunnen opportunistisch zijn. Dan wordt het warm, komen ze te voorschijn en vliegen uit, maar als het daarna weer koud wordt, gaan planten in de winterstand en is er geen nectar meer beschikbaar.”
Weer en corona
Het coronavirus laat zich niet veel gelegen liggen aan deze weersomslag, zegt viroloog Bert Niesters. „Sowieso kan het virus goed tegen kou. Wij bewaren het immers ook koud. Wel wordt het virus instabieler en minder krachtig naarmate de temperatuur stijgt. En het kan ook niet tegen uv-straling. Toch zegt dat niet alles. In augustus heeft het virus het uitstekend gedaan. Ons gedrag heeft toen het effect van de warmte gecompenseerd.” Welke invloed het weer ook heeft op het virus, gedrag blijft het kernwoord bij de bestrijding ervan, benadrukt Niesters. „Houd afstand, nies in je elleboog, draag een mondkapje en was je handen.”
De invloed van het weer op stemming en humeur verschilt sterk per persoon, zegt Theo Klimstra, docent en onderzoeker gedragswetenschappen aan de Tuftsuniversiteit nabij Boston.„De omslag kan een effect hebben op de stemming van mensen, maar die invloed is voor iedereen anders. Mensen die een sterke afkeer hebben van koud weer, worden misschien wel vrolijker door de hogere temperaturen.”
Maar ook kou kan een positief effect hebben. „Voor sommige mensen zal de sneeuw- en ijspret vooral een positief verschil hebben gemaakt. Het is iets relatief ongewoons in Nederland wat de sleur van de lockdown wellicht een beetje heeft kunnen onderbreken, in ieder geval voor iedereen die van ijs en sneeuw houdt.” Maar, zegt Klimstra, er zijn nog veel meer dingen die mensen beïnvloeden in hun stemming. En tegenslag of voorspoed hebben meer invloed dan het weer. „Als het mooi weer is en je moet de hele dag binnen zitten, zou het natuurlijk best kunnen dat mooi weer eerder frustreert dan blij maakt. Dat illustreert direct het bredere probleem met het vaststellen van effecten van weer op humeur, want er zijn nog een hele hoop andere zaken die op een dag gebeuren en die kunnen op hun beurt effecten van het weer op het humeur verzwakken, versterken, of zelfs omdraaien. Als je de hele dag binnenzit met lekker weer, word je daar niet vrolijk van.”
