Dat zei dr. A. M. Verbrugge zaterdag in Gouda tijdens de jaarlijkse congresdag van de RRQR, de reünistenvereniging van de studentenvereniging CSFR. Het thema van het congres luidde: ”Wat drijft de volken, wat bezielt ze toch?”

Dr. Verbrugge, universitair hoofddocent aan de Vrije Universiteit (VU), sprak over ”Gericht leven in een cultuur op drift”. Hij schetste de opmerkelijke opleving van de deugdethiek tegen een achtergrond van wankelende en zwevende traditionele ideologieën. Was de moraliteit door het liberalisme eerst naar de privé-sfeer verbannen, nu erkent bijna iedereen de noodzaak om de tomeloze uitleving van de ikgerichtheid krachtig in te dammen. De doorgeschoten vrijheid leidde tot ontoelaatbare bandeloosheid. Een tegenreactie kon niet uitblijven. Daarbij kwam het overheersende besef dat de rationaliteit tekortschiet. Het is niet meer achterlijk om te werken met een begrip als bezieling.

Aansluitend bij deze golf spreekt dr. Verbrugge graag over ethos (levenshouding) en ethologie. De VU-docent koestert deze termen omdat het bij ethos gaat om innerlijkheid of bezieling. Ethos is een houding die door gewoonte totstandkomt en betrokken is op de omringende levenswereld. Verbrugge kritiseerde het Europese eenwordingsproces, omdat men in dit milieu ten onrechte denkt dat recht gewaarborgd is bij institutionele regulering.

Volgens Verbrugge moeten gerechtigheid en het gevoel van recht op het persoonlijke vlak gestalte krijgen. De verlichtingsfilosoof Kant waarschuwde reeds voor overtrokken individualisme. Het individu moet afzien van onbeperkte zelfzucht, teneinde de ander te respecteren in zijn eigenheid. De nadruk op eigen genot in onze cultuur staat hiermee volgens Verbrugge op gespannen voet. In de nieuwe tegenbeweging ziet hij kansen voor christenen. Een levenshouding vanuit het gebod der liefde vereist een bezieling die de religie kan geven. Het christendom preekt geen veralgemeniseerde naastenliefde. De naaste is nooit abstract. De ander is pas echt een naaste als hij in een verbondenheid opgenomen is, zo betoogde dr. Verbrugge.

Drs. A. M. Oostlander, gepensioneerd CDA-europarlementariër, sprak over ”Goed leven in een nieuw samenleven”. Hij vindt het een uitdaging om als christenpoliticus mede sturing te geven aan de belangrijkste beweging van deze eeuw: de Europese integratie. De uitbreiding van de EU met de voormalige Oostbloklanden leverde een impuls aan de discussie om de grondwet van Europa in het christendom te verankeren. Drs. Oostlander vindt het opmerkelijk dat deze vroegere communistische landen de nadruk leggen op Europa als een waardegemeenschap.

De europarlementariër is blij dat zogenaamde neutrale en amorele termen zoals nationaal belang, stabiliteit en evenwichtspolitiek thans uit de politiek zijn verbannen. Deze termen waren lege begrippen die vaak desastreuze gevolgen hadden. De jarenlange ervaring in de politiek leerde hem dat elke politieke kwestie principiële kanten heeft.

Uniek noemde Oostlander het dat in de Europese grondwet duidelijk omschreven staat dat het internationaal recht boven het nationaal belang uitgaat. In de eenwording van Europa zijn de gezamenlijke waarden het samenbindend element en deze gaan boven het nationaal belang. Niet geografische grenzen bepalen waar Europa eindigt, maar geestelijke waarden.

Het burgerschap van Europa staat of valt in het erkennen van die waarden en ligt niet in het opkomen voor eigen volk. Dat het model van de Europese integratie voornamelijk uit de koker van christelijke politieke leiders kwam, behoeft volgens Oostlander niet te verwonderen. Zonder de christelijke notie van verzoening was de toetreding van Oost-Europese landen ondenkbaar geweest. Alleen een politiek vanuit het christendom gevoed, was in staat tot het delen van soevereiniteit met voormalige vijanden.