De toetreding betekent niet alleen aanpassing voor de nieuwe lidstaten, ook de staten die langer lid zijn van de Europese Unie moeten flexibel zijn, stelde de Koningin. „Meestal wordt de grootste aanpassing van de nieuwkomer gevraagd, al zou het eerlijker zijn als deze opgave over beide partijen werd verdeeld. De nieuwe leden zullen zich inspannen aan te sluiten bij wat er al in de Unie bestaat, maar de oudere leden moeten evenzeer de bereidheid tonen zich aan te passen. Dat is de kortste weg naar een goede samenwerking.”

De samenwerking van zo veel landen met verschillende eigenschappen beschermt Europeanen tegen gevaarlijke tendensen, vindt koningin Beatrix, die een bezoek aan het Parlement bracht ter gelegenheid van het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie. „De voortdurende confrontatie met andere culturen maakt ons bewuster van zowel de eigen cultuur als van ons gezamenlijke erfgoed. Wij staan daardoor ook sterker tegenover de geest van materialisme en massacultuur die zich onmiskenbaar -en in steeds dreigender vormen- over de wereld uitbreidt”, aldus de vorstin.

Koningin Beatrix hield haar toespraak in het Nederlands. Dat deed ze bewust. „Als wij iets moesten noemen dat ons allen het meest eigen is, zou dat waarschijnlijk onze moedertaal zijn. Alle ledenlanden hechten er dan ook aan dat hun taal in de Unie wordt erkend. Vanuit die verworvenheid spreek ik u vandaag ook toe in het Nederlands.

Als wij van de Unie geen toren van Babel willen maken, zullen wij ons moeten inspannen elkaar zo goed mogelijk te verstaan. In een veeltalig Europa is het daarom van groot belang dat vooral jongeren worden aangemoedigd een of meer vreemde talen te leren om rechtstreeks met hun mede-Europeanen te kunnen spreken.”

De Koningin heeft nooit verbloemd dat zij zeer positief is over het proces van de Europese eenwording. Al vroeg was zij geboeid door het thema, zo vertelde zij aan de parlementsleden. „Op mijn 23e moest ik over dit onderwerp een toespraak houden voor een internationale groep jongeren die zich met dat Europese ideaal verbonden voelden. Zij daagden mij daarna uit het niet bij deze woorden te laten, maar jonge mensen in andere landen op te roepen samen over de toekomst van Europa na te denken. Wij zijn daar ook met veel enthousiasme aan begonnen. Europa bood ons toen een heel nieuw perspectief. Wij zagen de mogelijkheid over de grenzen heen leeftijdgenoten aan te spreken, contacten te leggen en samen initiatieven te ontwikkelen.” Prinses Beatrix hield die toespraak destijds op een Europees studentencongres in Toulouse.

Toen was er veel bevlogenheid onder jongeren, constateerde de Koningin terugkijkend. „Als ik die woorden nu herlees, herken ik de bevlogenheid die ons toen in haar greep had. Wij bewonderden de visie en de moed van de grondleggers van de Europese gemeenschappen, maar vonden dat de oudere generatie te veel in mooie woorden bleef steken en te weinig actie ondernam om de Europese eenheid werkelijk tot stand te brengen.” Een stuk van die bevlogenheid is verdwenen, aldus het staatshoofd. „Velen zijn nu kritisch gestemd en maken zich vooral zorgen over de hindernissen die nog moeten worden overwonnen. Het nakomen van gemaakte afspraken blijkt soms moeilijker dan men had gedacht, de eensgezindheid over de te volgen koers houdt niet altijd stand. Gelukkig mogen wij wel constateren dat de opdoemende problemen dikwijls juist het directe gevolg zijn van de snelle vorderingen die met de Europese eenwording zijn gemaakt.”

De EU moet daarom snel meer bevoegdheden krijgen om het proces niet te vertragen en om te voorkomen dat de burger van Europa vervreemdt, stelde de Koningin dinsdagmiddag in haar toespraak.