Poetin was in november 2016 een van de eerste wereldleiders die Donald Trump met zijn overwinning feliciteerde. Minder dan twaalf uur na de uitslag belde de Russische president naar de VS. Vier jaar later is het anders. „Een bedorven relatie is niet verder te bederven”, zei Poetin deze week op de Russische televisie.

Volgens Poetin hoeft men niets te zoeken achter het ontbreken van een snelle felicitatie. Rusland zal samenwerken met degene die het vertrouwen van het Amerikaanse volk ontvangt en die ook met respect behandelen. „Ik wil u verzekeren, er is geen verborgen motief dat we de een waarderen en de ander niet”, aldus de Russische president. „We wachten gewoon op het einde van de binnenlandse politieke impasse.”

Toch rijst de vraag, waarom Poetin in 2016 zo enthousiast was en zich nu inhoudt.

Reset

„Het is altijd moeilijk, zo niet onmogelijk, om te weten wat er omgaat in Poetins hoofd”, zegt Rob Person, een Amerikaanse hoogleraar internationale betrekkingen met Rusland aan de US Military Academy in West Point. Volgens Person maakt Poetin wel degelijk iets duidelijk door te wachten op de einduitslag. Het ontbreken van een felicitatiebelletje is een aanwijzing dat „het Kremlin geen serieuze interesse heeft in enige vorm van reset in de betrekkingen tussen de VS en Rusland.”

„Onder een regering-Biden zijn ijzige relaties bijna gegarandeerd. Waarom dan de moeite nemen om een leeg gebaar van felicitaties te maken”, redeneert Person. Het wachten met feliciteren is wellicht persoonlijk. „Poetin koestert waarschijnlijk vijandigheid jegens Biden vanwege de harde reactie van de regering-Obama op de annexatie van de Krim in 2014.”

Handel

Wellicht hoopt Poetin nog op een „konijn uit de hoge hoed” en nog vier jaar voor Trump, denkt Person. „De Russische elite heeft de neiging om het Amerikaanse politieke systeem als corrupter en antidemocratischer te beschouwen dan het werkelijk is. Het is mogelijk dat Poetin denkt dat Trump nog steeds een manier zal vinden om de verkiezingen ongedaan te maken.”

Trump sprak wel vaak liefkozende woorden richting president Poetin. Toch waren zijn daden vaak steviger dan van Obama. Zo leverde Trump dodelijke wapens aan Oekraïne, zette zestig Russische diplomaten uit, stak meer dollars in de verdediging van Europa dan Obama en zette vaker zijn handtekening onder sancties tegen Moskou dan welke voormalige Amerikaanse president dan ook. Maar anderzijds bemoeide Trump zich weinig met Ruslands binnenlands beleid. Hij focuste als een echte zakenman vooral op de economie. De handelsomzet tussen de VS en Rusland groeide in 2019 met 30 procent.

Fjodor Loekjanov, hoofdredacteur Rusland van het tijdschrift Global Affairs, zegt dat het niet uitmaakt wie de president van Amerika is. „We zien een absoluut duidelijke trend in de betrekkingen met Rusland. Onder verschillende Amerikaanse leiders zitten die al geruime tijd in een neerwaartse spiraal. Amerikaanse presidenten bevinden zich in een systematisch kader dat hen ervan weerhoudt iets te veranderen.”

„Ongeacht welke partij het Witte Huis regeert en Capitol Hill domineert, men moet erop voorbereid zijn dat de betrekkingen tussen Rusland en de Verenigde Staten de komende jaren erg koel zullen blijven”, zegt Loekjanov. „Tegelijk kunnen ze gevaarlijk heet worden als Trump of Biden de uitslagen niet erkent en een campagne begint met: Moskou bemoeide zich met de verkiezingen.”

Inhoudelijk zal er onder Biden weinig veranderen. Zeker zolang het Amerikaanse Congres achter de sancties blijft staan. Onder Biden kan Rusland wel meer kritiek verwachten. Het VS-buitenlandbeleid zal meer gericht zijn op het verspreiden van de Amerikaanse agenda; vrijheid, democratie en mensenrechten.

Vingertje

Trump focuste zich pragmatisch vooral op de economie, bemoeide zich weinig met Ruslands binnenlandse politiek en wees bijna nooit met het vingertje. Vier jaar lang kon Moskou ademhalen en rusten van die aanhoudende „hypocriete en bemoeierige” kritiek van Amerikaanse politici, zoals Russen die ervaren. Daarom heeft Poetin weinig zin om na 20 januari het Amerikaanse vingertje weer vaker te zien.