Een handelsdeal tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie blijft vooralsnog uit. Een nieuwe ronde brexitonderhandelingen, van dinsdag tot vrijdag, moet de beide partijen weer een stapje dichter bij elkaar én bij een gezamenlijk akkoord brengen. Maar met het verstrijken van de zomerdagen komt een no-deal-scenario elke dag steeds dichterbij. Voor de Britten heeft zo’n scenario zowel flinke voor- als nadelen.

De Britse premier Boris Johnson liet zich vorige week bezorgd uit over een aanzienlijk no-deal-brexit nadeel: de afbrokkeling van de eenheid van het Koninkrijk. Hoewel een meerderheid van de Britten in 2016 voor de brexit stemde, bleek dat 62 procent van de Schotten wél in de EU wilde blijven.

Ook een meerderheid in Noord-Ierland wilde liever lid van de Unie blijven. Sindsdien is er –mede beïnvloed door de dreiging van een no-deal-scenario– in Schotland een toenemende aandacht voor het houden van een onafhankelijkheidsreferendum, en in Noord-Ierland voor een hereniging met Ierland. Die roep is zo groot dat de premier zich nu officieel ook zorgen maakt.

Schade

Veel van de andere nadelen van een harde brexit zijn economisch. Zo zou volgens experts de Britse economie flinke schade oplopen wanneer abrupt de Europese interne markt wordt verlaten. De EU is de belangrijkste handelspartner van het land; bijna de helft van de totale handel van het land is met de EU.

Versperringen zoals de verplichte grenscontroles in een no-deal-scenario of invoering van belasting of accijnzen zou al zeer grote gevolgen kunnen hebben. Met de gedachte van mogelijke grensblokkades in het achterhoofd, deed de Britse regering begin deze maand al een oproep aan farmaceutische bedrijven om medicijnen op voorraad te hebben wanneer de brexit in december een realiteit zal zijn.

Een ander nadeel is dat het Verenigd Koninkrijk in geval van een harde brexit ook niet een overeenkomst heeft met de EU over terrorismebestrijding. Dat thema staat hoog op de agenda tijdens de huidige onderhandelingen. Met het Europese vasteland zo nabij, wijzen experts op het belang van goede afspraken tussen Londen en Brussel over de bescherming van zowel de interne als externe veiligheid.

Tegenover de nadelen staat voor de Britten een groot voordeel: vrijheid. Na een no-deal-brexit is het land vanaf dat moment niet meer direct gebonden aan Europese wet- en regelgeving. Ook vervalt dan de rechtspraak van het Europees Hof van Justitie (ECJ) voor de Britten. Voor sommigen in het Verenigd Koninkrijk is dat de gewenste vorm van ”Take back control.”

Een ander voordeel in lijn daarmee, is dat het land volledige controle krijgt over de grenzen en immigratie. Als er geen afspraken zijn over het vrije verkeer van personen tussen de oud-EU-lidstaat en de EU, is het land in staat om ook burgers van EU-lidstaten de toegang te weigeren.

Daarnaast is er een financieel pluspunt van een harde brexit. Johnson opperde dit vorig jaar zomer al: het niet betalen van de ‘scheidingsrekening’ van tientallen miljarden euro’s. De Britten zijn zeker nog zo’n 30 miljard euro aan de EU verschuldigd voordat alle openstaande rekeningen zijn betaald. Het is zeer de vraag wat er zou gebeuren als de Britten zonder deal vertrekken en dit bedrag niet aan Brussel overmaken.

Echter zijn de Britse regering en de EU nu nog vooral gericht op het laten slagen van de onderhandelingen. Er klonk maandag vanuit Londen weer een positief geluid: het sluiten van een handelsovereenkomst tussen de twee partijen moet in september mogelijk zijn.

Die positiviteit klonk eerder deze zomer ook al. Premier Johnson zei toen dat met „een beetje pit” voor eind juli een akkoord kon worden gesloten. Dat dat beetje pit destijds uitbleef, zorgt er nu voor dat de onderhandelaars namens Brussel en Londen voor een zevende keer de details van de scheiding aan tafel moeten uitvechten. Voorlopig blijft het nog even gissen: komt er een handelsdeal of uiteindelijk toch een no-deal-brexit?