Werkte ik voorheen op vaste tijden en op een vaste locatie, tegenwoordig begint mijn werkdag op het moment dat ik mijn laptop op de keukentafel openklap. Daarmee ben ik geen uitzondering, want het leger freelancers en zzp’ers wordt alleen maar groter. Tegenover de bijbehorende onzekerheid over pensioen en inkomen staat een grote vrijheid om de eigen werkweek naar believen in te delen en opdrachten aan te nemen of te weigeren.

Zo eindigt mijn werkweek op het moment dat ik deze column heb ingeleverd. Dat betekent niet alleen dat mijn weekend feitelijk al op donderdagmiddag begint, het houdt ook in dat ik al een paar jaar lang elke vrijdag geniet van een vroege VUT. Soms lijkt het wel of ik de enige ben die dat zo ziet, maar het is bepaald geen vreemde of vergezochte gedachtesprong om elke deeltijdbaan te beschouwen als een soort deeltijdpensioen.

Doorwerken tot de officiële AOW-leeftijd is dus iets heel anders dan verplicht fulltime doorwerken tot u 67 bent of ouder. Het zal per situatie verschillen, maar doorgaans is minder gezinsinkomen nodig op het moment dat de eigen woning geheel is afgelost en alle kinderen zijn uitgevlogen. Van dat financiële voordeel profiteert u automatisch na de pensioendatum, maar die extra bestedingsruimte kan wellicht voor die datum al worden omgezet in een stukje vroegpensioen.

Waarschijnlijk is het zelfs verstandiger om de loopbaan langzaam af te bouwen en zo geleidelijk te wennen aan meer vrije tijd, in plaats van abrupt te stoppen op het moment dat de AOW ingaat of het lichaam aangeeft dat het zo niet langer gaat. Dat deeltijdpensioen kunt u bekostigen door een deel van het aanvullende pensioen alvast uit te laten keren, maar ook door terug te vallen op spaargeld of te kiezen voor een soberder levensstijl. Er zullen genoeg gevallen zijn waarin het inkomen een dergelijke keuze niet toelaat, maar net zo vaak blijkt er meer mogelijk dan u denkt wanneer u het door een deskundige laat doorrekenen.

Zelf geniet ik alweer bijna anderhalf jaar van een constructie die ik zelf een ”plakbandpensioen” heb gedoopt: een optelsom van losse inkomsten die allemaal afkomstig zijn uit verschillende potjes. De mogelijkheden zijn schier eindeloos, maar in ons geval gaat het om spaargeld, de permanente verhuur van een hypotheekvrije vakantiewoning, royalty’s uit boekverkoop en diverse freelancewerkzaamheden. In de nabije toekomst kan ik daarnaast nog terugvallen op een aantal in een grijs verleden afgesloten koopsompolissen, een ontslagvergoeding en een bescheiden prepensioenuitkering van een verzekeraar vanaf mijn 62e.

Deze moderne tijd vraagt dus niet alleen om een rekbare pensioendefinitie, maar ook om een toenemende mate van zelfredzaamheid. Voor wie zijn hypotheek versneld heeft afgelost en zelf energie opwekt via zonnepanelen, zal het psychologisch gezien slechts een kleine stap zijn om daarnaast ook zelf te gaan sparen voor een pensioeninkomen en uiteindelijk eigenhandig de best passende pensioendatum te prikken.

De auteur is schrijver en publicist. Reageren? hormann@refdag.nl