„Ik weet zo ongeveer welke kant het uit zal gaan, maar in het kabinet zijn er nog verschillende opties”, zei vice-premier Zalm vrijdag na afloop van het kabinetsberaad. De verwachting was dat het kabinet vrijdag wel een definitief standpunt zou innemen.

Bij voorbaat stond vast dat een uitgekristalliseerd kabinetsbesluit zou leiden tot verdeelde reacties vanuit de coalitie. VVD, D66 en oppositiepartij PvdA zijn voor het starten van de onderhandelingen. Het CDA is tegen, omdat de hervormingen in het land van Atatürk onvoldoende zijn gevorderd.

Minister Bot van Buitenlandse Zaken liet enkele weken geleden weten dat wat hem betreft de onderhandelingen in de tweede helft van 2005 konden beginnen. Maar volgens Zalm is dat een misverstand. Bot zou bedoeld hebben dat wanneer Turkije aan een aantal voorwaarden heeft voldaan, de onderhandelingen kunnen beginnen.

De vice-premier vindt het helemaal niet erg dat de Nederlandse regering nog geen definitief standpunt heeft ingenomen. Nederland is momenteel voorzitter van de Europese Unie. „Iedereen zal het Nederlandse standpunt een beetje zien als het voorzitterstandpunt”, aldus de vice- premier. De Nederlandse regering kan nu afwachten hoe de andere lidstaten omgaan met het evaluatierapport van de Europese Commissie over Turkije.

Het EU-rapport biedt volgens Zalm wel goede aanknopingspunten voor een besluit. De Nederlandse regering heeft net als de Europese Commissie zorgen over het vrije verkeer van personen vanuit Turkije als het land eenmaal is toegetreden. Verder zouden de kosten voor ons land bij de EU fors kunnen stijgen. De Europese Commissie houdt de mogelijkheid open dat na eventuele toetreding het vrije verkeer van personen vanuit Turkije tijdelijk of definitief wordt geblokkeerd.

Zalm denkt dat de onderhandelingen lang zullen duren. De uitkomst ervan staat voor hem niet vast: „Het is net als met de onderhandelingen met vakbonden; die kunnen mislukken.” En ook al zouden de onderhandelingen lukken, dan kan wat Zalm betreft worden besloten de toetreding jaren vooruit te schuiven.

Het kabinet is het eens met het voorstel van de Europese Commissie om de toetredingsonderhandelingen met Roemenië en Bulgarije te starten. Deze landen kunnen waarschijnlijk in januari 2007 in de EU komen. Als de landen niet voldoen aan de criteria, wordt de toetreding met een jaar uitgesteld.