Nog opmerkelijker is dat het hier geen economisch standaardwerk betreft, maar een roman.

Als nuchtere politicoloog laat ik me niet zo snel van de wijs brengen door onheilstijdingen. Zaak is om het hoofd koel te houden, zelfs als in de media wordt gesuggereerd dat Noord-Korea en de Verenigde Staten afstevenen op een militair conflict. Niet alleen lopen wereldgebeurtenissen vaak met een sisser af, meestal kun je het werkelijke belang ervan pas na verloop van tijd duiden. Niet voor niets vormde het vak geschiedenis een belangrijk onderdeel van mijn studie.

Vraag is dus hoe het kan dat ik me heb laten meeslepen door de verzinsels van wat je een collega-auteur zou kunnen noemen. Zelf heb ik in totaal zeven romans op mijn naam staan en die zijn allemaal bedacht achter mijn bureau. Weliswaar baseerde ik me vaak op bestaande gebeurtenissen en actuele krantenberichten, maar het grootste deel was een verdichtsel dat aan mijn eigen fantasie ontsproot.

Zo kun je ”De Mandibles” van Lionel Shriver ook beschouwen: als het zesde in het Nederlands vertaalde boek van deze Amerikaanse schrijfster en het derde van haar dat ik las. Het is in de nabije toekomst gesitueerd en speelt zich af tussen 2029 en 2047, maar laat zich eerder lezen als een familiekroniek die gebeurtenissen beschrijft zoals die werkelijk hebben plaatsgevonden dan als een futuristische vertelling.

Niet toevallig precies honderd jaar na de grote crisis van 1929 laat Shriver de Verenigde Staten definitief bezwijken onder hun eigen schuldenlast. Voorafgaand aan die gebeurtenissen is het land getroffen door een succesvolle cyberaanval die leidde tot stroomuitval, watertekorten en plunderingen. Vermoed wordt dat de Chinezen internet hebben lamgelegd, maar die ontkennen elke betrokkenheid.

Er is vaker gesuggereerd dat de Amerikaanse schuldenpositie niet houdbaar is. De Nederlandse schrijver Willem Middelkoop heeft al eens gespeculeerd over de vraag wat er zou gebeuren „als de dollar valt”, en in dit boek gebeurt dat dan eindelijk echt. In één klap raken alle Amerikanen hun spaargeld kwijt en is de dollar niet meer waard dan het papier waarop hij is gedrukt. Burgers raken dakloos, de inflatie giert de pan uit en de beschaving brokkelt in snel tempo af.

Tussen de regels door krijgt de lezer te horen dat alle Europese landen weer een eigen munt hebben ingevoerd, dat het bitcoin-avontuur slecht is afgelopen en dat een schimmel de wereldwijde koffieproductie heeft weggevaagd. De meeste auto’s zijn elektrisch en zelfrijdend, kranten zijn failliet en niemand koopt nog een boek. Het gebrek aan betrouwbare informatie heeft de bevolking kwetsbaar gemaakt en naïef, zodat niets haar heeft voorbereid op een systeemcrisis.

De kracht van Lionel Shriver is dat ze bestaande gebeurtenissen en reeds aanwezige ontwikkelingen aan elkaar knoopt en bij elkaar optelt tot een onvermijdelijke uitkomst. Die combinatie van vakkennis en vertelkunst resulteert in zo’n realistisch scenario dat je je als lezer bijna niet meer kunt voorstellen dat het in werkelijkheid heel anders zal gaan aflopen. Dat is razend knap gedaan, maar ook uitermate verontrustend.

De auteur is schrijver en publicist. Reageren? hormann@refdag.nl