Breidt Siemens zijn dienstverlening uit? Of beschermt het bedrijf juist zijn marktaandeel in medische apparatuur door de financiering van operatiekamers voor zijn rekening te nemen? Zorgconsultant Arthur ten Have worstelt een beetje met de situatie. „Het eerste is innovatief, het tweede defensief. De afhankelijkheidspositie van het ziekenhuis lijkt me met de leaseovereenkomst te worden versterkt. Alle betrokkenen zeggen dat het contract geen invloed heeft op het medisch beleid. Dat kan ik niet achterhalen, maar het is dan wel de volgende stap. Op het gebied van radiologieapparatuur worden ziekenhuizen nu al beschouwd als een Philips- of een Siemensziekenhuis. Waar houdt dit op? Worden er straks hele ziekenhuizen geoutsourcet?”

Woordvoerder Wouter van der Horst van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) zegt geen signalen te ontvangen dat het die kant uitgaat. „De afgelopen jaren hebben veel ziekenhuizen nieuwbouw toegevoegd. Banken verstrekten altijd een lening. Dit is een noodzakelijke stap van het Admiraal de Ruyterziekenhuis, omdat er in dit specifieke geval geen krediet vrijkwam. En dan ook nog bij een ziekenhuis met zo’n groot verzorgingsgebied. In de Randstad zou deze constructie nooit hebben plaatsgehad.”

Vanuit de patiëntenfederaties klinken louter positieve geluiden over de leaseovereenkomst met Siemens. Woordvoerder Thom Meens van de overkoepelende Patiëntenfederatie Nederland vindt „dat je hier niet op tegen kunt zijn.” Op voorwaarde dat het ziekenhuis inderdaad zelf blijft beslissen over de gebruikte apparaten. „In andere landen is dit schering en inslag. Zolang de patiënt met hypermoderne apparatuur in zijn eigen regio kan worden geholpen, is het alleen maar goed. Er zijn veel aanbieders op de markt, dus die afspraak moet duidelijk zijn. Wij houden dat ook in de gaten. Maar voorlopig zien wij alleen maar voordelen. Met deze oplossing kan het ziekenhuis de zorgkosten laag houden. Heel creatief.”

Maar over die lage kosten verschillen de meningen. Zorgeconoom Wim Groot van Maastricht University vindt de overeenkomst een noodgreep. „Met een leasecontract ben je altijd duurder uit. Dat is met een operatiekamer niet anders dan met een auto. Maar het ziekenhuis heeft het financieel zo zwaar dat banken niet bereid waren om extra geld te lenen. Ik begrijp het dus wel; het is een gedwongen situatie. De zorg zal er niet slechter van worden. Ik kan me moeilijk voorstellen dat Siemens het prima vindt als het ziekenhuis met concurrenten in zee gaat, maar de producten van Siemens zijn gewoon goed.”

Als het aan Groot ligt, starten we in Nederland nu wel serieus de discussie over het aantrekken van risicodragend kapitaal door ziekenhuizen. „Ze zijn nu te afhankelijk van banken. Helaas is het onderwerp in de Tweede Kamer praktisch onbespreekbaar. Als de woorden ”aandeelhouders” en ”winstuitkering” vallen met betrekking tot de zorg, schieten veel partijen in de kramp. Alsof het iets vreselijks is. Maar nu gaat Siemens elk jaar kosten in rekening brengen voor het financieringsrisico, ook als het minder goed gaat met het ziekenhuis. Aandeelhouders betaal je in dat geval gewoon een keer geen dividend uit. Dat is economisch een veel efficiëntere oplossing.”