Opdam heeft vijf jaar aan zijn fotoverzameling gewerkt. Best lang, vindt hij zelf. „Eigenlijk moet je er een beetje gestoord voor zijn. Maar ja, ik hou nu eenmaal van mooie boerderijen.” De inwoner van Niawier, gepensioneerd bouwkundig tekenaar en ontwerper, fotografeerde de boerderijen voor een boek dat vanaf deze week online (voordekunst.nl ) verkrijgbaar is.

De titel van het boek luidt ”Landelijke bouwkunst, de schoonheid van monumentale boerderijen in Nederland”. Opdam geeft het boek zelf uit, in een oplage van 500 exemplaren. Hij portretteert in het boek zo’n 175 karakteristieke boerderijen.

Hier en daar vult hij de nieuwe foto’s aan met oude kiekjes en tekeningen uit het archief van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Bij die tekeningen gaat het vooral om plattegronden van de boerderijen. Zo krijgt de lezer in één oogopslag een beeld van de (vroegere) indeling van de boerderij.

In zijn voorwoord brengt Opdam een ode aan de ambachtelijke dorpstimmerman die meestal verantwoordelijk is geweest voor de bouw van boerderijen. „Met veel gevoel voor verhoudingen, vakmanschap en degelijk handwerk heeft hij talloze traditionele boerderijen tot stand gebracht. Hierbij was niet esthetiek het uitgangspunt, maar praktische overweging en functionaliteit.”

In een korte inleiding schetst Opdam de geschiedenis van de boerderijbouw in Nederland. Hij onderscheidt vijf boerderijtypen of hoofdgroepen: de noordelijke huisgroep, hallenhuisgroep, langgevelboerderijen, boerderijen in Zuidwest-Nederland en boerderijen in Zuid-Limburg.

Binnen de noordelijke huisgroep heeft de Terschellinger boerderij een andere indeling: de koeien staan er paarsgewijs met de koppen naar de deel gericht. In vorm en detail hebben de boerderijen verwantschap met de commandeurswoningen op het eiland. Zo zijn de voorgevels vaak voorzien van een tuitgevel, vlechtwerk en metselmozaïeken in gele en rode baksteen. Dit is bijvoorbeeld goed te zien bij ’t Spylske Huus, een boerderij in Formerum.

Bij elke foto staat een korte, verklarende tekst. Veel gefotografeerde boerderijen zijn verbouwd tot woonboerderij. Die piekfijn en mooi gerestaureerde boerderijen deden Opdam soms terugverlangen naar „een rommelig boerenerf, scheefhangend luik of vervallen rieten dak. Ook daarin schuilt schoonheid.”