Prof. dr. Jochem Douma (1931-2020): op de bres voor ethiek en kerk
Prof. dr. J. Douma verrichtte baanbrekend werk op het gebied van de christelijke ethiek. Hij stond bekend als ruimhartig vrijgemaakt gereformeerd, maar verliet uiteindelijk bezorgd zijn kerkverband. Zaterdag overleed de Kamper emeritus hoogleraar, op 88-jarige leeftijd.
Jochem Douma werd geboren op 23 november 1931 in Stadskanaal. Hij studeerde theologie in Kampen en in Amsterdam. In 1961 werd hij predikant van de vrijgemaakt gereformeerde kerk in Rijnsburg. In 1968 vertrok hij naar Brunssum-Treebeek en van 1970 tot zijn emeritaat in 1997 was hij hoogleraar ethiek aan de Theologische Hogeschool (later Universiteit) te Kampen. Van 1993 tot 1998 was prof. Douma ook bijzonder hoogleraar medische ethiek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Toen Douma in 1970 als hoogleraar aantrad, was het vak ethiek in opkomst. Hij stond voor de taak om vanuit zijn gereformeerde geloofsovertuiging veel zaken nieuw te formuleren. Zo schreef prof. Douma over uiteenlopende onderwerpen zoals het milieu en homofilie, maar ook over abortus, euthanasie en genetische manipulatie. In 1997 verscheen het boek ”Medische ethiek”, in 1999 ”Grondslagen van de christelijke ethiek”.
Samen met de christelijke gereformeerde prof. dr. W. H. Velema gaf hij de christelijke ethiek een gezicht. Zijn uitgangspunt was het gezag van de Bijbel over het hele leven.
Na zijn afscheid van de Theologische Universiteit Kampen, in 1997, ontpopte prof. Douma zich als Bijbeluitlegger. Hij schreef een serie boekjes over het Oude Testament voor een Bijbelcursus die hij gaf, samen met ds. Adrian Verbree. Daarna publiceerde hij een vierdelige serie over de Psalmen.
Prof. Douma had het imago van een ruimhartige vrijgemaakte. Als predikant en later als hoogleraar in Kampen verzette hij zich tegen het idee van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) als de enige ware kerk in Nederland.
Na veel wikken en wegen nam prof. Douma in 2014 afscheid van zijn kerkverband. Samen met zijn echtgenote sloot hij zich aan bij de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN), een afsplitsing van de GKV. De emeritus hoogleraar tekende de redenen voor zijn vertrek op in een 95 pagina’s tellend boekwerk, onder de titel ”Afscheid van de Gereformeerde Kerken (Vrijgemaakt)”.
De doorslag gaf het „vergoelijken van het afwijken van de gereformeerde confessie”, zei hij destijds in het Reformatorisch Dagblad. Dat uitte zich volgens hem in het in de praktijk aanvaarden van ongehuwd samenwonen en homoseksueel verkeer, de steeds luidere roep om toelating van vrouwen tot de kerkelijke ambten, de afbrokkeling van het onderwijs in de christelijke leer in de middagdiensten en de liturgische veranderingen.
Prof. Douma leed aan de kerk, gaf hij in een ander interview aan. „Maar ik geloof in een heilige algemene christelijke kerk die ook vanuit Nederland tot haar voltooiing zal komen.” Dat geloof hield hem, zei hij, op de been.
Zie ook:
Prof. dr. Jochem Douma (88) overleden, RD.nl (07-11-2020)
Het bewogen leven van dr. Jochem Douma, RD.nl (15-04-2019)
Prof. Douma over vertrek uit GKV: Velen zien mij niet als een gefrustreerd mens, RD.nl (15-11-2014)
Prof. Douma lijdt aan de kerk, RD.nl (23-11-2011)