De Wit-Russische oppositieleider Svetlana Tichanovskaja heeft gegokt en verloren. Ze had voor deze week een landelijke staking afgekondigd om het land plat te leggen en haar tegenstander, de betwiste president Loekasjenko, onder druk te zetten. Maar de werknemers van de staatsbedrijven legden niet massaal het werk neer. Het meest verzet kwam deze week van studenten, terwijl de oproerpolitie hard ingreep.

Tichanovskaja had halverwege oktober aan Loekasjenko een ultimatum voorgelegd. Voor afgelopen maandag moest hij voldoen aan drie eisen, anders zou er een algemene staking volgen. Hij moest zelf opstappen, er moest een einde komen aan het politiegeweld en alle politieke gevangenen moesten worden vrijgelaten. Loekasjenko deed geen enkele concessie.

Dus had het land vanaf maandag plat moeten liggen. Dat gebeurde niet. Er waren wel werknemers van staatsbedrijven die het werk neerlegden, maar zo weinig in aantal dat Wit-Rusland door kon draaien. Kleine ondernemers deden wel hun deuren dicht. Tichanovskaja’s oproep vond het meeste gehoor onder studenten die sinds deze week op de universiteiten acties houden.

Daarmee mislukte de tweede poging van de oppositie om de arbeiders achter zich te krijgen. Op 9 augustus won Loekasjenko volgens de officiële uitslag de presidentsverkiezingen. Maar de oppositie gelooft niet dat hij op een eerlijke manier heeft gewonnen. Na de uitslag werd uit protest op sommige plekken gestaakt, maar te weinig om Loekasjenko te dwingen op te stappen. Fabrieksarbeiders vormen samen met de ouderen zijn achterban.

Treinmachinist

Een staking organiseren in Wit-Rusland is niet eenvoudig. De werknemers staan er vaak alleen voor. Van de directie hoeven ze geen steun te verwachten, die zit in het Loekasjenko-kamp. Dat geldt ook voor de vakbonden. Staken brengt ook het risico op ontslag met zich mee op. Dat kan een treinmachinist of een fabrieksarbeider zich niet permitteren. Daarnaast heerst de angst voor het politiegeweld, waarmee Loeaksjenko de oppositie probeert klein te krijgen.

De protesterende studenten weten daar alles van. De oproerpolitie pakte deze week studenten op. Anderen zijn verwijderd van de universiteit. Dit leidde tot nieuwe protestacties onder de studenten.

Loekasjenko reageerde deze week furieus op de gebeurtenissen. Hij sprak over terroristische dreigingen en zei dat de oppositie een rode lijn was gepasseerd. Studenten moesten van de universiteit worden gestuurd, zei hij. „Er is een terroristische oorlog tegen ons begonnen. We moeten dit stoppen.” Een hoge regeringsfunctionaris liet deze maand weten dat de politie dodelijke wapens mag gebruiken tegen demonstranten.

Tichanovskaya probeerde door een landelijke staking de economie tot stilstand te krijgen en zo Loekasjenko te dwingen tot concessies. Sinds de presidentsverkiezingen gaat de oppositie op zondag door het hele land massaal de straat op. Maar Loekasjenko geeft geen duimbreed toe en peinst er niet over te vertrekken.

De oppositie staat voor een lastige opgave. Hoe het protestvuur brandende te houden? Nu concrete resultaten uitblijven, wordt het lastiger om de protesten op zondag vol te houden. Ook nadert de Wit-Russische winter die het niet aantrekkelijk maakt om de straat op te gaan.

Na bijna drie maanden van protestacties weet geen enkel kamp door te drukken. Zo blijft de patstelling tussen Loekasjenko en de Wit-Russische oppositie bestaan. De president heeft deze slag gewonnen.