Linzey (1952) bekleedde eerder ’s werelds eerste academische functie in theologie en dierenwelzijn in Oxford en heeft veel baanbrekende boeken over dit onderwerp gepubliceerd. In een van de eerste hoofdstukken van dit boek geeft Linzey in een geloofsbelijdenis rekenschap van zijn geloof dat dieren voluit medeschepselen zijn, die actief mededogen van de mens toekomt.

Het leven van dieren en de biodiversiteit staan in onze tijd enorm onder druk, niet alleen door het leed dat hun direct door mensen wordt aangedaan, maar ook indirect door de invloed van mensen op het milieu. Zo schat het Wereld Natuur Fonds dat bij de bosbranden in Australië (gevolgen van de opwarming van de aarde) 3 miljard zoogdieren, vogels, reptielen en kikkers zijn omgekomen. Als door menselijk handelen steeds grotere delen van de wereld onleefbaar worden, staat dit haaks op de bedoeling van God, Die bij de schepping ook de dieren de opdracht gaf om de aarde te bevolken.

In de navolgende hoofdstukken betogen de drie genoemde auteurs dat het Evangelie voor alle schepselen is, dus ook voor dieren. Mensen die door God heerschappij van dienstbaarheid over de wereld is toevertrouwd, moeten zorg dragen voor dieren in hun kwetsbaarheid. Zoals Christus als Hogere (Zoon van God) Zich ten offer heeft gesteld voor het lagere (ons mensen), zo worden wij geroepen om offers te brengen ten dienste van de zwakkeren in Gods schepping.

Bonhoeffer

In een mooi hoofdstukje over dierenrechten citeert Maaike Hartog Linzey, die stelt dat alleen God uiteindelijk absolute soevereiniteit toekomt en daarom absolute rechten. Maar, in navolging van Bonhoeffer, vervolgt hij dan dat datgene wat God geeft, recht wordt.

De enige basis voor de rechten die de schepping heeft, is dus haar oorsprong in God. Erkennen dat dieren rechten hebben, impliceert dat mensen hen rechtvaardig moeten behandelen, omdat anders Gods recht dat Zijn schepselen met respect behandeld worden geweld wordt aangedaan.

Ik heb dit vlot geschreven boek met plezier gelezen. Het doet een duidelijk appel aan de lezer om zich rekenschap te geven van onze omgang met dieren. Alhoewel de invulling die de auteurs geven wat verschilt van mijn eigen visie, vond ik het mooi om te zien hoe de Bijbel voor hen de leidraad vormt voor hun visie op dieren en heb ik weer nieuwe dingen geleerd (zoals Linzeys visie op dierenrechten).

Tegelijk blijven er ook nog veel vragen liggen. Wie getroffen wordt door de rijke Bijbelse boodschap en visie op dieren, heeft vooral aandacht voor de vele teksten in de Bijbel die laten zien dat de Heilige Schrift ook de bescherming van dieren tot de opdracht van de mens rekent om zorg te dragen voor de schepping.

Deze aandacht is zeker op zijn plaats vanwege het feit dat dit besef maar heel mondjesmaat doordringt in de kerk, en zeker ook in het reformatorische deel daarvan. Check dat maar eens voor uzelf: wanneer heeft uw predikant voor het laatst (of ooit) over dieren gepreekt?

Dierenethiek

Aan de andere kant is het onderwerp toch ook heel complex en dit boekje gaat daar maar zeer ten dele op in. Zo wordt bijvoorbeeld ook in veel geschiedenissen in de Bijbel dieren veel leed aangedaan. Hoe moeten wij deze moeilijke kant van het Bijbelse spreken begrijpen?

Verder dringt complexiteit op door de enorme diversiteit van het dierenleven. Het verdisconteren daarvan in een dierenethiek of Bijbelse visie daarop blijft een enorme uitdaging.

De auteur is hoogleraar economie, onderneming en ethiek aan de Tilburg University

Boekgegevens

Dier & Evangelie. Theologie voor dierenrechten, Andrew Linzey, Maaike Hartog, Sandra Hermanus-Schröder en Nienke van Ittersum; uitg. Stichting Vegan Church; 117 blz.; € 15,-