Nicolaï legde vanwege gezondheidsproblemen begin deze maand zijn functie als voorzitter van havenondernemersorganisatie Deltalinqs neer. Ook was hij voorzitter van promotieorganisatie Rotterdam Port Promotion Council (RPPC). Hij zag zich genoodzaakt die functie eveneens op te geven. Onlangs werd duidelijk dat de 60-jarige Nicolaï een zeer agressieve vorm van kanker had die niet meer behandeld kon worden.

VVV-fractieleider Klaas Dijkhoff: „Atzo was de eerste op wie ik stemde toen ik bij Kamerverkiezingen mocht stemmen. Hij combineerde ontspannenheid met kennis van zaken en was een liberaal uit overtuiging. Een mooi mens die z’n eigen koers vaarde en veel te jong afscheid heeft moeten nemen van zijn geliefden.” Het VVD-partijbestuur is „verdrietig en verslagen door het veel te vroege overlijden van Atzo Nicolaï. De VVD is hem enorm dankbaar voor zijn jarenlange inzet voor onze partij. We wensen zijn echtgenote, familie en dierbaren sterkte toe de komende periode.”

De in Delft geboren liberaal had een afwisselende carrière. Na zijn studie staats- en bestuursrecht en politicologie belandde hij in de wereld van kunst en cultuur. Hij werkte bij het toenmalige ministerie van Cultuur en voor de Raad voor de Kunst, voordat hij dertien jaar politiek actief werd op het Binnenhof.

Als Kamerlid voor de VVD hield hij zich vooral bezig met mediabeleid, telecom, cultuur, politie en justitie. In 2002 werd hij in het eerste kabinet-Balkenende staatssecretaris van Buitenlandse Zaken. Hij was nauw betrokken bij de uitbreiding van de Europese Unie en het referendum over de Europese grondwet, in 2005. Dat werd een flop toen de bevolking die grondwet afwees. Nicolaï overwoog zijn ontslag in te dienen, maar liet zich overhalen te blijven.

In 2007 keerde Nicolaï terug in de Kamer. Hij nam samen met de toenmalige fractievoorzitter Mark Rutte het initiatief voor een wetswijziging om de vrijheid van meningsuiting uit te breiden. Nicolaï en Rutte stelden voor om het verbod op groepsbelediging en haatzaaien te schrappen. Het plan kwam ze op veel kritiek te staan.

Op 51-jarige leeftijd stapte Nicolaï over naar het bedrijfsleven, waar hij directeur Nederland werd bij chemieconcern DSM. Begin dit jaar begon hij bij Deltalinqs. Directeur Bas Janssen zegt „onthutst en verslagen”, te zijn door het overlijden van Atzo. Volgens hem was hij in de Rotterdamse haven de juiste man op de juiste plek. In de relatief korte periode dat hij actief is geweest in de haven heeft hij volgens Janssen veel indruk gemaakt.