De commissaris van de Koningin was woensdag op een ingelast werkbezoek in Hardinxveld-Giessendam. Voor de gemeenteraad had hij een heel duidelijke boodschap: het moet afgelopen zijn met het onderlinge gekissebis. De gemeentebelangen worden geschaad omdat de slechte persoonlijke verhoudingen tussen raadsleden de besluitvorming in de weg zitten.

Franssen: „Wat in Hardinxveld gebeurt, kan naar mijn mening in geen enkele gemeente door de beugel. Maar het is wel opmerkelijk dat dit juist moet gebeuren in een plaats met een duidelijk confessioneel karakter. Je zou dat niet verwachten.”

Wat is naar uw inschatting de oorzaak van de problemen in de raad? „Ik vermoed dat we daarvoor terug moeten naar de fusie van Hardinxveld en Giessendam. In de eerste gemeente was de PvdA overwegend de grootste partij, in de tweede de SGP. Na het samengaan van beide plaatsen heeft men naar mijn indruk een aantal jaren constructief samengewerkt. Het feit dat een CDA-burgemeester een soort brug kon vormen tussen de partijen heeft daarbij wellicht geholpen.

Dat PvdA en SGP beide al geruime tijd evenveel zetels hebben, betekent dat deze partijen gedurende een lange periode een dominante rol hebben kunnen spelen. Dat houdt bijna automatisch in dat bepaalde mensen uit die partijen ook lange tijd aan de macht zijn geweest. Als er dan een wijziging plaatsheeft in de coalitie, zoals in 1998, kan dat scheve gezichten opleveren.”

Welke rol speelt de invoering van het dualisme, na de verkiezingen van 2002, bij de problematiek? „In mijn ogen een ondergeschikte. Maar ik heb woensdag wel gezegd: Het dualisme is voor raadsleden geen entreebewijs tot de boxring. Het college bestuurt, de raad controleert. De raad stelt de kaders waarbinnen het college opereert en zet de hoofdlijnen van het beleid op de agenda. Dat besef leeft misschien wel in Hardinxveld, maar men weet het nog niet op de juiste manier vorm te geven.”

Problemen met de invoering van het dualisme spelen in meer gemeenten. Waarin onderscheidt Hardinxveld-Giessendam zich? „In z’n algemeenheid is er bij veel gemeenteraden verwarring over de betekenis van het woord kaderstellen. Men is vaak geneigd op details in te gaan, terwijl de raad zich moet bemoeien met de hoofdlijnen van het beleid. Ik heb gemerkt dat er in Hardinxveld echter ook bij het college nog onduidelijkheid is over zijn positie ten opzichte van de raad. Ik moet dit met de burgemeester nog eens goed doorpraten.”

U refereerde eerder aan de bruggenbouwersfunctie van vroegere CDA-burgemeesters. Hoe ziet u de positie van SGP-burgemeester Noordegraaf in deze crisis? „Ik sluit uit dat de persoon van deze burgemeester een onderdeel vormt van het probleem. Ik weet dat hij er aan hecht om boven de partijen te staan. Hij zal zich niet laten meetrekken in het kamp van wie ook. Ik ben er bovendien van overtuigd dat hij alles heeft gedaan om de onderlinge verhoudingen uit het slop te trekken.”

Gaat het de goede kant op nu de VVD heeft aangegeven in het college plaats te willen nemen? „Dat lijkt me een te gemakkelijke conclusie. Mijn indruk is dat de persoonlijke wrok jegens andere raadsleden met name bij de fracties van PvdA en CDA diep zit. De oplossingsrichting ligt niet in de eerste plaats op het politieke vlak, maar op het persoonlijke. Raadsleden dienen zich anders op te stellen jegens elkaar. In de politiek hoef je geen vrienden te maken, maar je moet wel met respect en waardering met elkaar kunnen omgaan. Ik denk dat de raad van Hardinxveld alleen met hulp van buitenaf zover kan komen.”

Wat als het daar niet van komt? „Dat zou heel dom zijn. Het is een van de punten die ik over een halfjaar geregeld wil zien. Zo niet, dan heb ik de mogelijkheid om in te grijpen.”

Welke mogelijkheden hebt u concreet? „We kunnen het toezicht intensiveren. De ultieme optie is de aanstelling van een regeringscommissaris. Maar dat is naar mijn weten kort na de Tweede Wereldoorlog voor het laatst gebeurd. Ik ga er niet van uit dat het in Hardinxveld-Giessendam zover komt. Laat de raad volwassenheid tonen.”

Stel dat het in de arm nemen van een extern begeleider niet helpt, zou het dan een optie zijn dat een aantal politici hun positie ter beschikking stelt? „Ik sluit niet uit dat het zover moet komen. Maar de verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij de raad zelf.”

U bent meermalen in het openbaar uitgekomen voor uw persoonlijke geloofsovertuiging. Wat kunt u vandaaruit aan de raad meegeven? „Laat ik het zo zeggen: De raadsleden die handelen vanuit een christelijke levensovertuiging, moeten zich op een wijze weten te gedragen die daarmee in overeenstemming is. Ik ga hier echter geen persoonlijk geloofstestimonium uitdragen. In Hardinxveld is sprake van een bestuurlijk probleem. Dat reken ik alle raadsleden even zwaar aan, of ze nu confessioneel zijn of niet.”