Overheden gaan steeds vaker te rade bij computermodellen om hun sociale beleid te bepalen. Zo gebruikten Rotterdam, Eindhoven en een aantal andere gemeenten tot voor kort het Systeem Risico Indicatie (SyRI) om aanwijzingen voor fraude te zoeken, tot de rechter hen terugfloot vanwege zorgen om de privacy van burgers.

Louis Raes, universitair docent Economie aan Tilburg University, zet ook zijn vraagtekens bij dit soort systemen omdat menselijk gedrag moeilijk te vatten blijkt in een computermodel. Samen met 160 teams van wetenschappers wereldwijd werkte hij mee aan een onderzoek van de Princeton University.

De wetenschappers werden uitgedaagd om te voorspellen hoe het leven van kansarme kinderen uit Amerikaanse achterbuurten zou zijn op hun vijftiende levensjaar op basis van gegevens over hun negende. Daarbij mochten ze ook kijken naar de gegevens van andere 15-jarige kinderen uit kansarme milieus. Wat bleek: hun voorspellingen weken vaak ver af van de werkelijkheid. De wetenschappers gebruikten vaak computermodellen, maar andere methoden waren ook toegestaan.

„Mensen houden een grillige component”, verklaart Raes. Je kan alles weten van het leven van een kind tot zijn vijftiende, van schoolprestaties tot hoe stabiel de thuissituatie is, legt hij uit. „Maar een kind kan op zijn of haar zestiende plots aan de harddrugs zitten, of juist het licht zien op school.”