„Doe het niet”, beantwoordt prof. dr. Leo Heunks, longarts-intensivist aan het Amsterdam UMC, die vraag. „Splitsen van beademingsapparatuur voor coronapatiënten is niet de weg”, benadrukt de hoogleraar intensive care vrijdag.

Afgelopen dagen ging het verhaal dat de snel volstromende ic’s geholpen kunnen zijn bij het opsplitsen van beademingsmachines. Ook minister Hugo de Jonge, belast met de bestrijding van de coronacrisis, noemde vrijdag die mogelijkheid als noodgreep.

Woensdag publiceerde de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care op haar website een handleiding ”Splitsen van beademingsmachines in crisissituatie”. Onder meer de naam van Heunks staat onder die richtlijn.

Nauwkeurig

Voor coronapatiënten die kampen met ernstige longproblemen is zo’n splitsing van een beademingsapparaat niet te doen, zegt Heunks, volop bezig met de behandeling van coronapatiënten. „De ene patiënt heeft meer lucht nodig dan de andere. De longaandoening van coronapatiënten is dermate ernstig dat het ongelooflijk belangrijk is dat zo’n machine nauwkeurig wordt bediend. Splits je zo’n apparaat op, dan gaat dat niet. In het laboratorium, met kunstlongen of proefdieren, werkt splitsing perfect. Maar de werkelijkheid op ic’s is anders.”

Opsplitsen van beademingsmachines kan artsen van de wal in de sloot helpen. „We lopen dan het gevaar dat we twee patiënten niet optimaal kunnen helpen. Met als risico dat ze beiden overlijden. Dus kunnen we beter onze energie steken in het redden van die ene patiënt.” Risico van twee patiënten aan één apparaat is ook dat ze elkaar kunnen infecteren met bacteriën die ze mogelijk bij zich dragen.

Ongeval

Toch zijn er noodsituaties denkbaar waarbij twee mensen aan één machine wel een optie is, zegt Heunks. „Maar richt je dan op patiënten die om andere redenen dan corona op de ic zijn beland. Denk aan twee mensen die allebei vergelijkbaar hoofdletsel opliepen bij een ongeval en waarbij hun longen redelijk functioneren.” Maar zelfs dan houdt de hoogleraar forse bedenkingen. „Eerlijk gezegd vind ik opsplitsen van beademingsapparatuur in de westerse gezondheidszorg geen goede oplossing.”

Op dezelfde lijn als Heunks zit intensivist prof. dr. Peter van der Voort, hoofd ic voor volwassenen bij het Universitair Medisch Centrum Groningen. „Een beademingsapparaat is ontwikkeld voor één persoon, niet voor twee”, zegt Van der Voort vrijdag.

Als er een tekort op de ic’s ontstaat aan beademingsapparaten komen artsen voor een „ingrijpend dilemma” te staan, zegt Van der Voort, sinds kort hoogleraar intensieve zorg. „Wanneer je twee patiënten aan één apparaat legt, kan dat verkeerd uitpakken en ernstige gevolgen hebben. Als je één van de twee volgens de regelen der kunst behandelt, kun je echter de ander niet behandelen.”

Kunstlongen

Ook voor prof. dr. ir. Ruud Verdaasdonk zijn het bijzondere tijden. Normaal gesproken heeft hij jaren om de voors en tegens van invoering van een nieuwe medische techniek te onderzoeken. Nu het land gebukt gaat onder de coronacrisis, heeft de hoogleraar Health Technology Implementation aan de Universiteit Twente slechts enkele dagen om een advies te geven over de veiligheid bij toepassing bij patiënten.

In een lab in een uitgestorven universiteitsgebouw test Verdaasdonk met enkele anderen apparatuur met behulp van kunstlongen. Zo proberen ze uit te vinden welke buizenset het meest geschikt is om een beademingsmachine te splitsen, vertelt Verdaasdonk, een van de auteurs van de woensdag gepubliceerde richtlijn. Hij benadrukt dat je alleen in „uiterste nood” twee patiënten aan één machine zou moeten leggen.

Het Twentse team bedacht een methode om twee ic-patiënten via één machine verschillende hoeveelheden lucht toe te dienen, vertelt Verdaasdonk. „Daardoor is er meer controle over deze riskante toepassing.” Die uitvinding moet echter nog uitgebreid getest worden. „Hopelijk kunnen we de methode nog toepassen in de huidige crisis.”

Zuurstofmaskers

Het team broedt ook op methodes om zuurstofmaskers veiliger te maken. „We maken 3D-geprinte koppelstukken die de maskers beter moeten afsluiten, zodat de kans kleiner wordt dat een coronapatiënt anderen besmet.”

Hoewel allerlei hulpvragen binnen komen, maakt het team bewust geen ellenlange werkdagen. „Wij hanteren verantwoordelijke werktijden. Onze mensen moeten fit en scherp blijven, in het lab proberen we waar mogelijk afstand te houden. Want als één persoon corona zou oplopen, kan een heel team worden uitgeschakeld. Dat moeten we koste wat het kost zien te voorkomen.”