De situatie is voor zowel ouderen als hun familieleden een bittere pil. „Het wordt heel erg gevonden”, merkt Jiska van Dorssen van Accolade Zorg. „Als zorgverlener vinden wij dit ook vreselijk.” Tegelijk ziet de woordvoerder van de christelijke zorggroep veel creatieve vondsten. „Mensen lopen langs en bellen om te vragen of oma even naar het raam wil komen. Familieleden van een jarige staan buiten te zingen. Er worden spandoeken opgehangen. Zo’n ontroerend gezicht, zo mooi.”

Videobellen

Ook een uitkomst: videobellen. Accolade Zorg, met zes locaties, schakelde juist vorige week over op het gebruik van de clouddiensten van Google. In allerijl werden nog extra Chromebooks aangeschaft. Op alle afdelingen en groepen is nu ten minste één tablet aanwezig. Dianne van Vlastuin, leerling-verpleegkundige bij De Wijngaard in Bosch en Duin: „Er waren ook bewoners die zelf al een iPad hadden of een smartphone. Sommige familieleden kwamen een tablet of telefoon brengen voor hun ouders.”

Het videobellen kent voor Van Vlastuin inmiddels geen geheimen meer. Ze somt op: „Het kan met FaceTime van Apple, Skype, WhatsApp en Google Hangouts. Wij zetten bij de bewoner een Chromebook neer en dan is er live contact met de familie. Er zijn ook collega’s die daarvoor hun werktelefoon gebruiken.” Van Vlastuins ervaringen zijn positief. „Een bewoner die dagelijks bezoek kreeg van zijn vrouw, kon nu met haar videobellen. Zoiets wordt dan opeens heel speciaal. Je ziet op zo’n moment dat mensen erg blij zijn dat ze kunnen meeleven en dat wij ons hiervoor inzetten.”

Aankijken

Voor bewoners die nog goed kunnen communiceren, is het fijn dat zij hun naasten kunnen aankijken. Verpleegkundige Paulien Wildeman: „De Chromebooks kwamen precies op het goede moment. Tegen dementerende bewoners die je voorheen een bezoekje van familie in het vooruitzicht stelde, kun je nu zeggen: „Zullen we uw dochter proberen te bellen?” Wat mensen normaal tijdens een bezoek doen, doen ze nu via FaceTime: voorlezen, zingen. Dat is mooi om te horen. Familieleden denken echt mee over wat ze op afstand kunnen betekenen.”

Extra moeilijk is de situatie voor mensen met een langdurige bewustzijnsstoornis. Wildeman: „Aanraking en er echt zijn, dat is voor deze bewoners werkelijk contact. Ze missen nu de geborgenheid, de bekende mensen om hen heen. Je denkt dan: o, het is zo jammer. Sommige bewoners reageren beter als hun familie er is, maar dat kan nu niet.” Toch is beeldbellen ook in deze situatie zinvol. „Het is fijn voor de familieleden.”

„Cliënten reageren verrast”

Janneke van Urk-Hakvoort is welzijnsmedewerker in het Urker verpleeghuis Talma Haven. Zij werkt op een kleinschalige woongroep, waar ouderen met dementie hun eigen kamer hebben rondom de huiskamer. Cliënten onderhouden er veelal telefonisch contact. Van Urk: „Ook hebben we op de huiskamers Skype aangemaakt. Familieleden kunnen zo hun geliefde op beeld zien. Sommige bewoners hebben contact met behulp van mobiele telefoons van het personeel, om zo hun familie even te kunnen videobellen. Verder krijgen onze cliënten veel brieven, kleurplaten en kaarten met een bemoediging erop. Talma wordt ondertussen helemaal versierd met de kleurplaten en kaarten die binnenkomen.”

Van Urk vindt het bijzonder om mensen op deze manier te kunnen helpen. Als welzijnsmedewerker heeft zij veel gelegenheid voor een-op-een-contact. „Het is een emotioneel moment als een cliënt een geliefde ziet via het beeldscherm. De ouderen zijn niet opgevoed met deze manier van communiceren en de meesten reageren dan ook verrast. Ik zie hoe fijn ze het vinden. Het gemis wordt ook bespreekbaar. Wij mogen als personeel hierin wat betekenen voor de cliënten en hun familie en dat is waardevol.”

Bij mensen met dementie is het altijd afwachten hoe ze zullen reageren, is de ervaring van Van Urk.„ De een begrijpt het niet, de ander vraagt waarom hun geliefde niet gewoon komt. Weer een ander wordt erg onrustig omdat het verlangen om de ander te ontmoeten alleen maar groter wordt. Het beeldbellen is dus eigenlijk altijd wel een uitdaging.”

De actualiteit proberen Van Urk en haar collega’s een beetje te vermijden. „Er zijn cliënten die nu meer onrust ervaren, omdat ze naar hun geliefde willen. Anderen zijn zo weer vergeten wat er allemaal gebeurt. We proberen te voorkomen dat het virus het onderwerp van de dag is.”

Van Urk: „Voor cliënten is de situatie verdrietig en moeilijk. Ontzettend ontroerend. Zo is er een bewoner van wie de echtgenote dicht bij Talma Haven woont. Zijn vrouw zwaait overdag van buiten naar hem. In de avond voordat hij gaat slapen, zorgen we er altijd nog even voor dat hij kan beeldbellen met zijn vrouw. Dan sluiten ze de dag samen af met het lied ”De dag, door Uwe gunst ontvangen”, zoals ze altijd gewend waren toen zijn vrouw nog op bezoek kwam.”

„Beeldbellen stelt soms gerust”

Madeliene Lugtenburg, zorghulp bij Nieuw-Rijsenburgh in Sommelsdijk: „Bewoners bellen, of videobellen via WhatsApp. Zo kunnen ze hun naasten toch zien en spreken en dat stelt beiden soms gerust. Voor het beeldbellen gebruik ik mijn werktelefoon. Alle veertien medewerkers op de woongroep helpen mee, maar WhatsApp doen we speciaal met twee collega’s. Het geeft me een goed gevoel dat ik op deze manier iets voor medemensen kan betekenen.

Een vrouw videobelt met haar man, ze kan hem zien, ze herkent hem: dat doet mij zeker wel wat. Tegelijk is het moeilijk dat de bewoners hun familie moeten missen en dit niet beseffen door hun dementie. Ze zijn van elkaar gescheiden, kunnen elkaar niet aanraken.”