Hoe komt u aan deze ijsbijl?

„Een gezin uit Amsterdam vond de bijl rond 1988 op een strandje aan de Waal bij Zuilichem. De kinderen zagen een stuk hout uit het zand steken. Ze gingen graven en vonden de ijsbijl. Het gezin hield de bijl in bezit. Later overleed de man en de zoon die de bijl had gevonden, emigreerde naar Nieuw-Zeeland. Onlangs heeft de moeder het exemplaar aangeboden aan een museum in Heerewaarden, maar dat kon de bijl niet gebruiken. Toen klopte de eigenares bij ons aan. Wij hebben de grootste collectie op het gebied van riviervisserij van ons land en waren wél geïnteresseerd.”

Waarvoor werd zo’n bijl gebruikt?

„Om schepen uit het ijs te hakken. Ik herinner me de winter van 1963 nog als de dag van gisteren. De auto’s reden op de Waal, er lag zeker een halve meter ijs. Dat gebeurde vroeger wel meer. Dan was het zaak ervoor te zorgen dat de schepen niet ingeklemd raakten. Om beschadigingen door de druk van het ijs te voorkomen, hielden schippers hun vaartuig los van het ijs.

Dergelijke bijlen werden ook door vissers gebruikt. Ik heb dat zelf ook gedaan. Dan hakte je een wak in het ijs en 10 meter verderop nog een. Je deed de netten aan een stok en hing ze in het water. Een poosje later zaten er bergen vis in: voorns, blieken.”

Wat is er zo bijzonder aan deze bijl?

„We hadden al een gewone ijsbijl in ons museum, dit type kende ik alleen van foto’s. Om te beginnen heeft deze bijl vergeleken met andere exemplaren een lange steel: maar liefst 1,75 meter. Dat gaf de gebruikers extra reikwijdte. Ook de vorm is heel apart, vooral door het brede blad.”

Moet er veel aan opgeknapt worden?

„Helemaal niets. Dit is een prachtig gaaf exemplaar. We denken dat de eigenaar hem ooit stroomopwaarts in het water heeft laten vallen en dat de bijl heel lang in het water heeft gelegen. Water en zand hebben de bijl glad geschuurd, zelfs de houtnerven zijn zichtbaar.

Het is een aanwinst voor het museum, al is het niet ons pronkstuk. Dat is een zeilelger, een ijzeren kam met scherpe tanden –een soort hark– die door de modder getrokken werd om paling te vangen. Daar zijn er maar een paar van in Nederland.”

Wanneer is de bijl te bewonderen?

„We zijn nu druk bezig met het onderhoud van onze collectie. We gebruiken de wintermaanden om dingen op te knappen en te veranderen. Zaterdag 18 april gaan we weer open, met de ijsbijl als nieuwe publiekstrekker.”

In de schijnwerpers: rubriek voor opmerkelijk regionaal nieuws