„Van 5500 kerken verliezen er 1700 komende 10 jaar hun functie”
Door de snelle secularisatie verliezen 1700 van de 5500 kerken in Nederland de komende tien jaar hun functie. De bedehuizen krijgen bijvoorbeeld een woonbestemming of gaan tegen de vlakte. Die prognose doet vastgoedadviseur Colliers in een maandag gepresenteerd rapport.
Een trampolinepark waar je kunt „jumpen, stunten en chillen.” Locatie? De monumentale Clemenskerk in Hilversum. „Zo’n herbestemming van een kerk schuurt wel”, zei directeur Eric Annaert van vastgoedadviseur Colliers maandagmorgen. „Kerkgangers hebben immers niet voor ogen dat hun kerk verandert in een pretpark, klimhal of supermarkt.”
Toch zullen steeds meer bedehuizen de komende jaren van functie veranderen, staat opgetekend in de prognose van de vastgoedadviseur. Omdat steeds minder mensen ter kerke gaan hebben nogal wat kerken en parochies moeite het hoofd boven water te houden. Een bedehuis kan een blok aan het been worden.
Woonruimte
Steeds vaker zullen kerken en kloosters meer functies krijgen, verwacht Annaert. „In zo’n gebouw vinden dan niet of niet alleen kerkdiensten plaats. Er vestigt zich bijvoorbeeld een medisch centrum of er komt woonruimte.” In verband met woningschaarste in stedelijk gebied ligt daar „veel meer druk” op sloop dan wel herbestemming van leegstaande kerken. Soms wil een door geldnood gedreven gemeente haar kerk slopen, maar steken de autoriteiten daar een stokje voor. „In Haarlem wilden we samen met parochianen een kerk afbreken. Het Cuypersgenootschap, een stichting die zich inzet voor behoud van bouwkundig erfgoed uit de negentiende en twintigste eeuw, kwam in verzet. De gemeente gaf het gebouw een monumentale status. Daarmee werd ons plan geblokkeerd.”
Het kan verstandig zijn dat een gemeente op de rem trapt omdat kerken tekenen zijn van de christelijke cultuur van Nederland?
„Veel mensen hebben inderdaad een emotionele binding met een kerk. Maar in het geval van Haarlem kon de parochie geld verdienen om juist andere kerkgebouwen binnen de parochie te kunnen onderhouden. Nu bestaat het risico dat zo’n kerk jarenlang verpaupert en staat de parochie met lege handen.”
De gemiddelde verkoopprijs van een kerk ligt op ruim 1000 euro per vierkante meter. Er zijn forse verschillen. In de Randstad schommelt de vierkantemeterprijs rond de 1161 euro, op het platteland gaat het om 813 euro.
Atelier
Nederlanders worden zich bewuster van de waarde van kerken, merkt prof. dr. Nico Nelissen, emeritus hoogleraar bestuurskunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen en expert op het gebied van religieus erfgoed. „Hoewel aannemelijk is dat de komende jaren honderden kerken aan de eredienst worden onttrokken, verwacht ik dat er relatief weinig kerken worden gesloopt. Er spoelt een golf van besef over Nederland: kerken zijn belangrijk voor de identiteit van dorpen en steden. Veel mensen zien de kerk als ijkpunt in de lokale samenleving, waar steeds meer maatschappelijke en culturele activiteiten plaatsvinden. De mogelijkheden voor herbestemming beslaan het hele alfabet: Van de a van atelier tot de z van zwembad.”
