De hoogste rechters van het land zijn kritisch en eisen van lagere rechters dat zij goed nagaan of de zogeheten verklaringsvrijheid van verdachten in het geding is. Rechtspraak draait om waarheidsvinding en bekentenissen die onder druk zijn afgelegd, zijn immers waardeloos in de rechtszaal.

Bij de Mr. Big-methode wordt een verdachte vooral verleid tot bekennen. In het kort komt het erop neer dat undercoveragenten met een verzonnen verhaal proberen het vertrouwen te winnen en hem een misdaad te laten opbiechten. ‘Mr. Big’ staat voor de leider van een fictieve organisatie, die openheid eist.

Zo bleven undercoveragenten moordverdachte Wim S. uit Kaatsheuvel vragen naar de moord op zijn vriendin, Heidy Goedhart. De man ontkende dat hij er iets mee te maken had, net zoals hij op het politiebureau had verklaard. Dankzij een truc kwam er alsnog een bekentenis. De agenten boden de werkloze man een goede IT-baan met een salaris van 8.000 euro per maand. Dan moest hij wel toegeven dat hij Goedhart had vermoord. S. hapte toe. Na zijn bekentenis werd hij opgepakt en uiteindelijk veroordeeld tot 20 jaar celstraf.

Volgens de Hoge Raad heeft het hof niet goed gemotiveerd „waarom de verklaringsvrijheid van de verdachte niet is aangetast”. „De verdachte is feitelijk in een verhoorsituatie komen te verkeren”, oordelen de rechters. Agenten hebben „bemoeienis gehad met de inhoud van wezenlijke onderdelen” van zijn verklaring.

Exact hetzelfde oordeel velt de Hoge Raad in de zaak tegen Soumis R., die van het hof 18 jaar cel kreeg voor het doodschieten van huisschilder Alex Wiegmink. De zogenoemde ‘Posbankmoord’ bleef lang onopgelost. R. werd jaren na data benaderd door agenten die deden alsof ze drugshandelaren waren. Ze beloofden hem 75.000 euro voor een drugsdeal, maar dan moest hij wel eerst toegeven dat hij de moord had gepleegd. Ook R. ging overstag.

Anders dan de rechters gaf de advocaat-generaal in deze zaak wel een algemeen oordeel over de Mr. Big-methode. In een advies aan de Hoge Raad constateerde hij dat die kan leiden tot valse bekentenissen. „Eigenlijk wordt door de overheid een kunstgreep ingezet om de verdachte te misleiden en een bekentenis te verkrijgen.”

Het ontlokken van bekentenissen door de inzet van undercoveragenten speelt overigens ook een rol in de zaak over de grote diamantroof op Schiphol. In die zaak werden eerder dit jaar vier mannen veroordeeld. Ze kregen celstraffen tot zeven jaar.