Een Arabische lente in Irak en Libanon, maar dan anders
Sinds een aantal weken is het buitengewoon onrustig in zowel Irak als Libanon. De Arabische pers spreekt al over de tweede Arabische lente. Vergeleken met 2011, zijn er echter markante verschillen.
De wereld werd in 2011 verrast, toen in een aantal Arabische landen spontane en massale demonstraties uitbraken. Autoritaire regimes werden in de hoek gedreven, maar het feest van de democratie liet op zich wachten. Het waren namelijk islamisten of militairen die munt uit de situatie wisten te slaan. Indertijd waren het vooral de Arabische Golfstaten die zich grote zorgen maakten over deze ontwikkelingen, omdat ze vreesden dat de roep om verandering naar hun eigen domein zou overslaan. Iran daarentegen, reageerde enthousiast. De mullah’s in Teheran beweerden dat de Arabische onrust van 2011 het gevolg was geweest van de Iraanse revolutie van 1979.
De huidige protesten in Irak en Libanon vertonen overeenkomsten met 2011. Maar er zijn ook belangrijke verschillen. Hoewel de politieke systemen in beide landen ernstige mankementen vertonen, kunnen ze toch als democratieën worden omschreven. In zowel Libanon als Irak is de macht van de president beperkt en rust de besluitvorming eerder bij het parlement en de premier. In beide staten eisen de demonstranten het vertrek van de gevestigde orde met de leuze ”Als we allen zeggen, dan bedoelen we ook allen”.
Alle politici dienen hun biezen te pakken. Dat heeft Iran zeer nerveus gemaakt. Want een ander belangrijk verschil met 2011 is dat de protesten in Libanon en Irak heel duidelijk tegen Iran zijn gericht. Vandaar dat ayatollah Khamenei onlangs beweerde dat de Verenigde Staten en Israël verantwoordelijk zouden zijn voor de protestbeweging. Dat maakte de demonstranten in Libanon en Irak nog bozer.
In Libanon kwam Hezbollah hierdoor in een uiterst benarde situatie terecht. Ideologisch is Hezbollah een sjiitische beweging. Ze wordt nu geconfronteerd wordt met een probleem waar eerder soennitische politieke islamisten in bijvoorbeeld Egypte en Tunesië mee worstelden. Het is gemakkelijk om het corrupte politieke systeem te bekritiseren als je er zelf geen deel van uitmaakt. Alles verandert echter als je zelf onderdeel wordt.
Financieel deskundigen waarschuwen dat Libanon, dat onder schulden gebukt gaat, aan de vooravond staat van een totale economische ineenstorting. De Libanese premier Hariri nam enkele weken geleden ontslag en wil een nieuwe regering vormen die uitsluitend uit technocraten bestaat. Dat zou buitenlandse investeerders gerust moeten stellen. Hun geld is immers hard nodig om het huidige politieke systeem in stand te houden.
De politieke orde in Libanon wordt echter volkomen gedomineerd en gecontroleerd door Hezbollah en daarom is Hezbollahleider Nasrallah fel tegen veranderingen. Hiermee kwam hij tegenover de Libanese betogers te staan, die juist een totale hervorming van het corrupte Libanese politieke systeem eisen. Hezbollah werd de belangrijkste verdediger van dit systeem.
Landen als Saudi-Arabië en de Verenigde Staten hebben echter laten weten dat ze hun financiële steun voor Libanon intrekken als dit land geen serieuze hervormingen doorvoert. Het stoppen van deze geldstroom zal vrijwel zeker de ineenstorting van de Libanese staat versnellen. Dat is precies het tegenovergestelde van wat Hezbollah wil.
