Nederland is het eerste land in de wereld dat de strafbaarheid van euthanasie opheft. De aanvaarding van de nieuwe euthanasiewet stuitte vooral op veel protest onder orthodoxe christenen. Een belangrijk motief om de strafbaarheid op te heffen, was de wens om het aantal meldingen van artsen op te voeren.

Volgens onderzoeken wordt maar 40 procent van de euthanasiegevallen gemeld. Artsen zouden hiertoe vaak niet overgaan uit angst voor strafrechtelijke vervolging.

De nieuwe regeling voorziet erin dat de huidige toetsingscommissies de euthanasiemeldingen zelfstandig mogen afhandelen. De commissies gaan na of artsen zich aan de zorgvuldigheidscriteria hebben gehouden. Er moet sprake zijn van een weloverwogen verzoek, van uitzichtloos en ondraaglijk lijden en van vrijwilligheid. Ook moet een tweede arts zijn geraadpleegd.

Nu sturen de commissies alle meldingen, voorzien van een advies, nog door naar het openbaar ministerie. Vanaf 1 april zullen alleen meldingen naar het OM gaan als een commissie vindt dat een arts vervolgd dient te worden.

De oordelen van de commissie zullen niet openbaar worden gemaakt. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Justitie is hiertoe besloten vanwege het privacybelang van betrokkenen. Wel zullen de commissies via een intern systeem van elkaars beslissingen kennis kunnen nemen.

De Amsterdamse rechtsfilosoof prof. dr. G. A. den Hartogh zou het teleurstellend vinden als de uitspraken op geen enkele manier openbaargemaakt worden. „Weliswaar zijn de commissies geen rechtsprekende instanties en dient de bescherming van privacy zwaar te wegen, maar er moet een vorm te vinden zijn die aan de wenselijkheid van openbaarmaking tegemoetkomt. De oordelen van de commissies zouden zo bewerkt kunnen worden dat ze niet meer tot bepaalde personen te herleiden zijn.”