Dat stelt de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) in zijn woensdag verschenen advies aan de Nederlandse regering.

Het advies van de AIV is opmerkelijk, omdat de EU-regeringsleiders twee jaar geleden besloten dat de toetredingsonderhandelingen met Turkije „onverwijld” beginnen, als het land in december dit jaar naar het oordeel van de EU-leiders voldoet aan de Kopenhagen-criteria. Staatssecretaris Nicolaï van Europese Zaken houdt aan dat besluit vast, zei hij in een reactie op het AIV-advies.

De raad wijst er in zijn rapport op dat de toetreding van Turkije andere risico’s met zich meebrengt dan de toetreding van Oost-Europese landen tot de EU, omdat Turkije een groot land is en op een bijzondere plaats ligt. Daarom moet het land op voorhand duidelijk worden gemaakt dat het EU-lidmaatschap „aanzienlijk langer” op zich zal laten wachten dan bij eerdere toetreders het geval is geweest, stelt de raad. De AIV waarschuwt er nadrukkelijk voor dat de Unie geen toetredingsdatum mag noemen aan Turkije, omdat zoiets valse verwachtingen schept en ten koste gaat van de zorgvuldigheid.

Aan de vraag of Turkije überhaupt EU-lid mag worden, gaat de raad snel voorbij. Gelet op de lange voorgeschiedenis is het „evident” dat het land kan toetreden tot de Unie, stelt de AIV. Zonder slag of stoot zal dat evenwel niet gaan. Turkije moet nog op een flink aantal punten verbetering laten zien, voor de onderhandelingen kunnen beginnen, vindt de raad. Het land moet de rechten van minderheden volledig erkennen, en het toezicht door de regering op verenigingen afbouwen. Verder is het zaak dat foltering en wrede en onmenselijke behandelingen effectief worden bestreden.

Pas als deze concrete zaken zijn geregeld, kan de Europese Commissie het licht op groen zetten voor Turkije, vindt de AIV. De raad doet ten slotte de aanbeveling dat de regeringen van de EU-lidstaten „zich grote inspanningen getroosten” om het draagvlak voor toetreding van Turkije te vergroten.