Dokters van de Wereld, de Nederlandse tak van de internationale medische organisatie Médecins du Monde, rijdt sinds 2006 met een zogeheten zorgbus rond in Nederland, waarin op locatie spreekuur wordt gehouden. Het doel is mensen met weinig financiële middelen op een laagdrempelige wijze zorg te bieden.

Het viel de hulpverleners op hoeveel mensen er aanklopten vanwege gebitsproblemen, vertelt directeur Arianne de Jong. „Van de 2600 consultaties per jaar is maar liefst een vijfde gerelateerd aan het gebit. Mensen hebben bloedend tandvlees of kunnen niet eten. Maar ze hebben het geld niet voor de tandarts.”

Kunstgebit

Ze noemt het geval van een vrouw die een behandelplan nodig had dat 1000 euro zou gaan kosten. In plaats daarvan wilde de vrouw kiezen voor een kunstgebit. Dat zou goedkoper uitpakken: een kunstgebit zit in het basispakket van de zorgverzekering.

Deze en andere schrijnende gevallen brachten de organisatie op het idee om een campagne te starten met als doel de tandheelkunde weer (deels) terug in het basispakket te krijgen.

Sinds 2006 moet elke Nederlandse volwassene zijn tandartskosten volledig zelf betalen of daar een aanvullende verzekering voor afsluiten. De Jong: „Alsof mondzorg een luxeproduct is. Maar een goed gebit vormt de basis voor je gezondheid.” Het zou de directeur daarom niet verbazen als gratis tandzorg voor iedereen zich op de lange termijn terugbetaalt.

De petitie, die een onderdeel van de campagne vormt, stelt dat „iedereen toegang moet hebben tot gezondheidszorg, dus ook tot mondzorg.”

Op woensdagochtend is de oproep, die 11 april werd gelanceerd, door ruim 23.000 mensen ondertekend. De organisatie streeft ernaar zo’n 25.000 tot 30.000 handtekeningen op te halen, maar het behaalde aantal is volgens De Jong al voldoende om in gesprek te gaan met politici en zorgverleners.

Een ander onderdeel van de campagne omvat twee tandartsenbussen, die eveneens vanaf 11 april rijden door achtereenvolgens Waddinxveen, Amsterdam, Nijmegen, Groningen, Den Haag en Rotterdam. Mensen met weinig geld kunnen zich hier gratis laten behandelen aan hun gebit.

Zzp’ers

Er is budget voor 1000 behandelingen. Deze woensdag zijn volgens de website van de organisatie al 621 behandelingen uitgevoerd en zijn 143 tanden getrokken.

Via steunorganisaties, zoals de voedselbank en Stichting Daklozen, worden geschikte patiënten geselecteerd. Vaak gaat het om onverzekerde mensen zonder verblijfsvergunning. Maar de hulpverleners komen ook regelmatig zzp’ers tegen, vertelt De Jong. „Tijdens het rondtrekken met de bus komen er allerlei verborgen verhalen naar boven. Van mensen die een eigen bedrijf hebben gehad, maar in de schulden zijn geraakt.”

Voor het eerst pijnvrij na gratis behandeling

Tandarts Didi Landman, werkzaam in Rotterdam, staat volledig achter de campagne. „Het is belachelijk dat behandelingen voor oorproblemen in het basispakket zitten, terwijl dat niet geldt voor iets wat 2 centimeter verderop zit.” Ze wijst op het belang van regelmatige controles van het gebit. „Daar kun je veel problemen mee voorkomen. Met kleine vullingen kun je verhinderen dat je dure kronen nodig hebt.”

Landman komt regelmatig mensen tegen die een ontstoken kies hebben en vergaan van de pijn. „Een ernstige ontsteking kan levensbedreigend zijn. Als de onderkaak gaat zwellen, kan dat de ademhaling belemmeren. Met preventief trekken –dat kost maar 42 euro– kan zoiets voorkomen worden.”

De tandarts runt een eigen praktijk en doet een middag in de week onbezoldigd werk in een ziekenhuis. Onlangs hielp ze daar een dakloze van zijn rotte tanden af. Tijdens de verdoving begon de patiënt te huilen, vertelt Landman. „Dit was de eerste keer in vijf jaar dat hij pijnvrij was. Hij had simpelweg geen geld om zijn gebit te laten behandelen en van zijn pijn af te komen. In wat voor samenleving leven wij?”

Bij een andere patiënt waren al zijn tanden afgebroken. Landman wilde alles eruit halen en vervangen door een prothese. De man begon te huilen. „De stukjes gebit waren van hem. Al 35 jaar liep hij daarmee. Hij moest echt wennen aan het idee dat die eruit moesten.” Maar toen hij eenmaal een kunstgebit kreeg, was hij heel dankbaar. „Nu kan hij weer solliciteren. Een mooi gebit is je eerste visitekaartje. Dat geeft je zelfvertrouwen.”