De onderhandelaars stonden onder grote tijdsdruk. Het moest deze week eigenlijk tot een akkoord komen om kortingen van pensioenen met ingang van volgend jaar te voorkomen.

Wat staat er in het akkoord?

In het akkoord is opgenomen dat de AOW-leeftijd de komende twee jaar wordt bevroren op 66 jaar en vier maanden en daarna stijgt naar 67 jaar in 2024. Dat is drie jaar later dan nu. Na dit jaar stijgt de pensioenleeftijd met acht maanden voor elk jaar dat de levensverwachting hoger wordt. In het huidige systeem is dat nog een volledig jaar.

Ook voor mensen met zware beroepen doet het kabinet een handreiking aan de bonden; de boete voor vervroegd stoppen met werken wordt geschrapt voor inkomens tot 19.000 euro bruto, waardoor het makkelijker wordt om eerder met pensioen te gaan. Dit plan werd ingebracht door SGP’er Chris Stoffer.

Ook voor ZZP’ers kan het nodige veranderen. Elke zelfstandige moet een verplichte basisverzekering voor arbeidsongeschiktheid afsluiten. Het wordt niet verplicht om pensioen op te bouwen, maar wel eenvoudiger om aan te sluiten bij een pensioenfonds.

Waarom is een nieuw pensioenstelsel nodig?

Het akkoord moet het pensioenstelsel toekomstbestendig maken. De arbeidsmarkt, waarin vergrijzing en flexbanen een steeds grotere rol spelen, verandert snel. De pensioenen worden nu flexibeler. In goede tijden meer pensioen, in slechte tijden minder.

Wat begon als een onderhandeling over het systeem, liep uit op een marathongevecht om de pensioenleeftijd. Vakbonden FNV en CNV stelden aanvullende eisen als voorwaarde om mee te praten over herziening van het stelsel.

Minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) zal opgelucht ademhalen. Nadat de vorige onderhandelingsronde november vorig jaar niet slaagde, bleef het lang stil vanuit het kabinet. Achter de schermen praatte Koolmees echter met veel betrokken partijen. Hij hechtte vooral waarde aan steun van oppositiepartijen PvdA en GroenLinks, die warme banden hebben met de vakbonden.

Is het pensioenakkoord nu definitief?

Vakbonden FNV en CNV willen in een onlinereferendum aan de leden om goedkeuring vragen. Vanuit die leden klinkt al de nodige kritiek, met name over de stijgende pensioenleeftijd. De bonden wilden deze eigenlijk op 66 jaar vastzetten.

Wie denkt dat verder alles afgetikt is, komt bedrogen uit. Vermoedelijk zal alleen de tijdelijke bevriezing van de AOW-leeftijd volgende maand officieel zijn; de andere plannen vergen nog jaren werk.

Waarom slaagden de onderhandelingen deze keer wel?

Beide partijen bleken bereid om een compromis te sluiten. Koolmees deed een voorstel voor de pensioenleeftijd dat acceptabel was voor de bonden.

Wat verder meespeelt, is dat kortingen op pensioenen steeds realistischer worden. Omdat pensioenfondsen volgens de huidige regels veel geld in kas moeten hebben, kunnen pensioenen niet geïndexeerd worden en dreigen kortingen. Of dit principeakkoord alle kortingen kan voorkomen, is allerminst zeker. Alle onderhandelende partijen zitten niet te wachten op die kortingen. Dat legde een goede basis tussen de partijen om uiteindelijk tot een herziening te komen.