Eind maart hield Martine Vonk de Groenlezing 2019, uitgesproken op een bijeenkomst van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie (en verkort gepubliceerd in het ND en RD). Wat is nodig om daadwerkelijk duurzamer te leven? Martine Vonk gelooft niet in nóg meer redeneringen, nóg meer cijfers en nóg meer argumenten, maar in de ontwikkeling van een nieuwe gevoeligheid, geboren uit de verwondering. Dat laatste, verwondering, lijkt mij inderdaad een basaal ingrediënt voor vernieuwing.

Verwondering vindt plaats waar het niet-vanzelfsprekende zich aandient, tot ons doordringt, en al onze evidenties van een vraagteken voorziet. Verwondering breekt de grenzen van een gesloten wereld open. In haar verhaal neemt Martine Vonk haar publiek mee naar Psalm 8, waar de kleinheid van de mens tot een verwonderde David doordringt wanneer hij kijkt naar de hemel, door God gemaakt. David voelt zich als mens op zijn plek gezet in het licht van Gods grootheid.

Afgelopen week keken we met z’n állen naar de hemel, deze keer niet naar de maan en de sterren, maar naar dat mysterieuze zwarte gat. Applaus steeg op voor de doorbraak die de eerste foto van een zwart gat op wetenschappelijk gebied betekent. Tegelijk bepaalt de wetenschap, kijkend naar foto van een werkelijkheid die zich 53,5 miljoen lichtjaar bij ons vandaan bevindt, ons opnieuw bij de kleinheid van de mens en het vele dat we niet doorgronden in onze honger naar kennis over de werkelijkheid waarin we leven. Mij brengt het in ieder geval opnieuw tot verwondering over het ondoorgrondelijke mysterie van Gods schepping, net als astrofysicus Heino Falcke, die bij dit project betrokken is.

Maar David meldt in Psalm 8 nog veel meer om zich over te verwonderen: „Zie ik de hemel (…) wat is dan de sterveling dat U aan hem denkt, het mensenkind dat u naar hem omziet? U hebt hem bijna een god gemaakt (…) hem toevertrouwd het werk van uw handen en alles aan zijn voeten gelegd.” Dat zo’n grote God omziet naar kleine mensen en hun zelfs het werk van zijn handen toevertrouwt … dát is een wonder, helemaal bezien in het licht van wat ervan terechtkomt. En dan denk ik onwillekeurig aan dat zwarte gat in de geschiedenis: de dag waarop God Zichzelf helemaal gaf en stierf aan een kruis, óók voor het kwalijke feit van onze exploitatie van zijn schepping. Dit is uiteindelijk het meest wonderbaarlijk: met onze hebberigheid en gemakzucht verknoeien wij Gods schepping en Hij offert ook nog eens zichzelf op, om met ons opnieuw te beginnen. Dat past niet in een menselijke logica.

Kennelijk past het wel bij God. Als de grootheid van Gods schepping mensen al tot verwondering brengt, dan zeker de grootsheid van zijn herscheppende liefde. In de hectiek van onze alledaagse ‘gesloten’ wereld, biedt de lijdensweek bij uitstek een tijd voor stilte en verwondering. Deze laatste week van de veertigdagentijd nodigt christenen uit tot het ‘afstoffen’ van het christelijke belijden dat God de mens zó lief heeft dat Hij door die ‘zwarte vrijdag’ heen ging en zo de bevrijding van Pasen bracht. Alleen vanuit een oprechte verwondering hierover opent zich een pad naar vernieuwing: niet alleen naar duurzaam leven, maar zelfs naar eeuwig leven.

Myriam Klinker-De Klerck is universitair docent Nieuwe Testament. Zij schrijft dit artikel als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.