De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties waarschuwde onlangs dat al-Qaida opnieuw een sterke presentie heeft in Afghanistan. Al-Qaida bleek dit land nog steeds als een veilige haven te beschouwen. De groei van al-Qaida, die jaren geleden door westerse politici voor dood werd verklaard, heeft veel experts verrast.

Toen Osama bin Laden in 2011 in Pakistan werd gedood, werd ten onrechte verondersteld dat hiermee het doek voor al-Qaida was gevallen. De organisatie beleefde inderdaad een aantal moeilijke jaren omdat Ayman al-Zawahiri, de Egyptische chirurg die Osama opvolgde, weinig jonge moslims wist aan te spreken. Zij bleken wel enthousiast te zijn voor Islamitische Staat (IS), die de concurrentieslag op de globale jihadistische markt leek te winnen.

IS werd het doel van een nieuwe internationale coalitie tegen het terrorisme. Al-Qaida verdween op de achtergrond. Dat zou de organisatie geen windeieren leggen. Terwijl IS werd gebombardeerd, bouwde al-Qaida verder aan een nieuwe infrastructuur in ondermeer Syrië, Jemen en de Sahel.

Enkele kwesties bezorgden experts op het gebied van contraterrorisme de afgelopen jaren slapeloze nachten. Allereerst was er de vrees dat er een samenwerking zou kunnen ontstaan tussen al-Qaida en IS. Een eventuele alliantie van deze beide organisaties zou betekenen dat er een nieuwe formidabele vijand was geboren. Met Al-Zawahiri leek dit niet waarschijnlijk. Maar wat als hij werd afgelost?

In dit verband circuleerde al geruime tijd de naam van Hamza bin Laden, de lievelingszoon van Osama. Uit brieven die in 2011 in Abbottabad werden gevonden, bleek dat Osama inderdaad had besloten Hamza klaar te stomen voor de erfopvolging.

Uit toespraken blijkt dat Hamza net zo charismatisch is als zijn vader en van zijn familienaam gaat een welhaast magische werking uit. Opvallend is verder dat Hamza bin Laden in zijn redevoeringen nooit rechtstreeks IS heeft aangevallen, waardoor de deur voor een eventuele alliantie op een kier werd gezet.

De Verenigde Staten hebben inmiddels een beloning van een miljoen dollar in het vooruitzicht gesteld voor informatie over de huidige locatie van Hamza. De Saudische autoriteiten maakten bekend dat ze Hamza diens Saudische nationaliteit hebben ontnomen. Alles wijst op een naderende wisseling van de wacht binnen al-Qaida. De kalifaat-utopie van IS ligt in duigen en tienduizenden IS-strijders en sympathisanten zoeken verweesd naar inspiratie. Het zou een strategische zet van al-Qaida zijn om op dit dramatische moment het profiel van Hamza bin Laden te verhogen. De organisatie zou hiermee het leiderschap van de globale jihadistische beweging kunnen terugclaimen.

Hamza doet ook denken aan de mysterieuze banden die al-Qaida onderhoudt met het sjiitische Iran. Na de Amerikaanse aanval op Afghanistan in 2001 werd Hamza door zijn vader naar Iran gestuurd. Er deden geruchten de ronde dat hij hier huisarrest zou hebben, maar Hamza bleek in 2017 nog steeds in Iran te wonen. In dat jaar trouwde hij namelijk en er circuleerde een video van dit huwelijk die duidelijk in Iran was opgenomen.