OM-baas Gerrit van der Burg wil deze mogelijkheid in samenspraak met de advocatuur en de rechterlijke macht onderzoeken en ermee experimenteren, zo maakte hij donderdag bekend. Daarvoor is dan wel eerst een wetswijziging nodig. Aanleiding voor zijn voorstel is de grote druk op de strafrechtketen, omdat strafzaken vaak lang duren. Door de tijdwinst komt er volgens hem eerder capaciteit vrij voor andere, zeer complexe zaken.

Op dit moment kan het OM al afspraken maken met procespartijen om de afhandeling van de strafzaak te versnellen. Het gaat dan vooral om de beperking van het opsporingsonderzoek door de officier van justitie en het beperken van onderzoekswensen door de verdediging. Het OM wil deze experimenten met procesafspraken vaker toepassen en dus ook vonnisafspraken gaan maken.

Het zal hierbij volgens Van der Burg vooral gaan om afgebakende zaken met een bekennende verdachte. Hij denkt aan fraude-, drugs- en milieuzaken. Het kan volgens het OM voor een verdachte aantrekkelijk zijn om mee te werken, omdat een strafzaak sneller klaar is en de aard en hoogte van de straf dus ook sneller duidelijk is. De voorzitter van het College van procureurs-generaal benadrukt dat de rechten en de positie van verdachten en slachtoffers gewaarborgd moeten blijven als er proces- of vonnisafspraken worden gemaakt.

De rechters zijn niet enthousiast over vonnisafspraken. Voorzitter Henk Naves van de Raad voor de Rechtspraak vindt het nodig dat er altijd in een openbare en volwaardige zitting recht wordt gesproken, door een onafhankelijke rechter. De strafadvocaten staan wel open voor het plan, mits het de belangen van hun cliënten niet schaadt, vindt voorzitter Jeroen Soeteman van de NVSA. „Er mag niet zomaar een schuldbekentenis worden afgedwongen, om er snel van af te zijn.”