„Tot in Maastricht toe weet men dat Bonifatius in Dokkum is vermoord. Na dit jaar moet het Kollumer Oproer net zo bekend zijn in Nederland”, vindt Erie Dam, initiatiefnemer van het muziekspektakel Salomon, het Kollumer Oproer. Sinds dit weekeinde zijn in ieder geval de inwoners van Oudwoude, bij Dokkum, op de hoogte van alle van alle ins en outs van de opstand in 1797 van de inwoners van de Friese Wouden tegen de Franse overheersing.

Verkleed als een Franse functionaris vertelde dorpsomroeper Jan Oane Botma zaterdagmiddag over het oproer. Hij bezocht ook de Jan Binneswei. De straat is vernoemd naar een van de twee leiders van het oproer die de doodstraf kregen voor hun rol. Binnes werd op 18 februari, een paar dagen na de opstand, in Leeuwarden onthoofd. Het andere slachtoffer, Salomon Levy uit De Westereen naar wie in dat dorp een straat is vernoemd, onderging ruim een jaar later hetzelfde lot.

Aanleiding voor de opstand was de gevangenneming van Abele Reitses uit Burum. Die weigerde dienst te nemen in het leger van Napoleon en werd na het uitroepen van „Oranje boven” in het rechtshuis in Kollum opgesloten. Zo’n drieduizend man probeerde hem onder leiding van Binnes en Levy te bevrijden. De opstand werd bloedig neergeslagen.

Bij de meeste mensen die zaterdagmiddag waren uitgelopen voor Botma en Dam is het verhaal over de oproer bekend. „Toen we ons huis vijftien jaar geleden kochten, vertelde de toenmalige eigenaar dat Jan Binnes er had gewoond”, zegt Meintje Ebbing die met haar man Ruurd en zoon Hidde de optocht bekijkt. „Niet dat we dat geloofden”, vult haar man aan. „Het huis is misschien 150 jaar oud, terwijl Binnes ruim tweehonderd jaar geleden is onthoofd.” Hij kent het verhaal dankzij een onderwijzer van zijn basisschool. „Die had in een concentratiekamp gezeten. Verhalen over verzet tegen een vreemde overheerser vond hij belangrijk om door te geven.”

Als het aan Dam ligt, groeien ook komende generaties op met kennis van dit in zijn ogen belangrijke verhaal. „Jan Binnes was een respectabele boer die zonder pardon is geëxecuteerd om Oranjegezinden af te schrikken. Zijn vrouw en kinderen moesten zich daarna maar zien te redden. En Abele Reitses stond weliswaar bekend als een dwarsligger die graag een borrel lustte. Maar dat doet geen afbreuk aan de oprechtheid van zijn afkeer van de Franse overheersing. Napoleon had plannen Rusland binnen te vallen. Op deelname aan die strijd zaten Friese jongens niet te wachten.”