Ze waren compleet van slag. Tot ontsteltenis van vader en moeder Veldstra (gefingeerde naam) biechtte hun zoon in 2014 op dat hij aan drugs was verslaafd. Al jarenlang. „We wisten dat onze zoon niet lekker in zijn vel zat. Hij was onzeker over zichzelf, werd gepest en viel buiten de groep. Maar we hadden nooit gedacht dat hij in drugs zou vluchten”, vertelt moeder Veldstra in de woonkamer in Genemuiden. Meermalen werd haar zoon opgenomen in een afkickkliniek.

De drugsverslaving van de jongeman, nu twintiger, veroorzaakte grote spanningen in het gezin. Vader: „Onze zoon hield er een heel ander dag- en nachtritme op na. Als ik ’s ochtends om zes uur naar beneden kwam, ontmoette ik op de trap mijn net thuisgekomen zoon onder invloed.”

Conflicten en intimidaties in de drugsscene waar de jongeman zich in ophield, leiden tot „onhoudbare situaties” in het gezin, aangesloten bij een reformatorische kerk. Vader: „Die drugs maakt zo veel kapot. Onze zoon was voortdurend aan het liegen, bedriegen en manipuleren.” Moeder: „Je wilt je kind helpen, maar weet niet hoe. Je voelt je zo boos en machteloos.”

Wietplantages

Genemuiden worstelt met drugs. De raad van Zwartewaterland (waarbinnen Genemuiden de grootste plaats is) discussieerde er afgelopen tijd meermalen over. „Wij vermoeden dat de omvang van het drugsgebruik groter is dan dat de cijfers aantonen”, schreef het college in december aan de gemeenteraad.

Van 542 leerlingen in klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs gaven er 21 aan ooit drugs te hebben gebruikt, blijkt uit GGD-onderzoek in het schooljaar 2016-2017. Alcoholgebruik ligt fors hoger: 183 leerlingen vertellen dat ze (ooit) drank nuttigden.

Het zint burgemeester Eddy Bilder (54) niet dat vorig jaar in zijn gemeente drie wietplantages zijn opgerold, waarvan twee in Genemuiden. Acht jaar staat CDA’er Bilder aan het roer in Zwartewaterland, begin 2018 kwam hij voor het eerst „in volle hevigheid” in aanraking met drugsproblemen. Hij sprak jonge drugsverslaafden. „Het zijn vaak buitenbeentjes. In het drugswereldje komen ze vast te zitten in een fuik en krijgen ze te maken met bedreigingen van drugsdealers. Tot aan de poorten van een afkickkliniek. Familie van een verslaafde voelt zich thuis soms niet meer veilig. Omdat er rapalje uit de drugsscene aan de deur staat te schreeuwen.”

Om drugsproblemen de kop in te drukken, is „bewustwording” van belang, benadrukt Bilder. De afgelopen maanden faciliteerde de gemeente voorlichtingssessies over de gevaren van drugs. Hij is tevreden dat predikanten het probleem „ernstig” nemen.

Moet de gemeente ook in het geweer komen tegen overmatig alcoholgebruik, bijvoorbeeld in keten? „Alcoholgebruik is van een andere orde. Achter drank zit geen criminele wereld, achter drugs wel. De gemiddelde slijter is er niet op uit mensen verslaafd te maken. Jammer is wel dat veel jongeren te gemakkelijk drinken. Hier op het platteland is een grote hang naar gezelligheid. Daar hoort dan vaak een drankje bij. Op zich is daar niets mis mee. Ouderen zeggen vaak over alcohol: De koe moet niet vergeten dat-ie kalf geweest is.”

Wietzakjes

„Absoluut zorgelijk”, noemt jongerenwerker Bart van ’t Ende (32) van de hervormde gemeente Genemuiden drugsproblemen in het tapijtstadje. Hij kent verhalen over wietzakjes en drugsspuiten die jongeren achterlaten, over een jongeman die bij de veerpont het Zwarte Water overzwom om aan drugs te komen. Binnen hervormd Genemuiden (3000 leden, onder wie ongeveer 1700 regelmatige kerkgangers) kent Van ’t Ende zeven gezinnen waar drugsproblemen spelen of speelden.

Meer openheid over drugs is geboden, benadrukt Van ’t Ende. Hij is blij dat in december verslavingszorginstelling Terwille 150 jongeren voorlichting gaf op een catechistieavond.

Ouders van drugsverslaafden zouden hun zorgen met meer familieleden moeten delen. „Nu strijden ze hun strijd vaak alleen. In een religieuze samenleving als in Genemuiden ligt grote druk op gezinnen. Je hangt de vuile was niet buiten. Die mentaliteit kan tot gevolg hebben dat problemen niet goed kunnen worden aangepakt.”

Ondanks zijn zorgen over drugs vindt Van ’t Ende alcoholgebruik een veel groter probleem. Het is hem een doorn in het oog dat jongeren van amper veertien al drank nuttigen. Onuitroeibaar lijkt ook de zaterdagse derde helft op Genemuider voetbalvelden: na afloop van een wedstrijd vliegen de flesjes bier erdoorheen.

Die drankcultuur heeft mogelijk van doen met de werkmentaliteit in het tapijtstadje, zegt de jongerenwerker. „Er is niks mis met hard werken, maar een werkweek van 40 uur is genoeg. In Genemuiden geldt echter het gebod: „Gij zult hard werken.” Extreem lange werkweken kunnen leiden tot uitspattingen in het weekend. Zoals drankgelagen in keten.”

Taboe

Dat in Genemuiden een taboe heerst op drugsverslaving kan Arjan Lamslag zich „wel voorstellen.” Hij is preventiewerker bij Tactus Verslavingszorg, een instelling die in het oosten opereert. Zowel in 2018 als in 2017 meldden zich vanuit Genemuiden 13 mensen (doorgaans volwassenen) met diverse verslavingsproblemen bij Tactus. In een enkel geval speelt drugsproblematiek.

Hoe drugsproblemen te lijf te gaan? In de woonkamer haalt moeder Veldstra vertwijfeld haar schouders op. Haar andere kinderen kregen „dezelfde opvoeding” als haar in problemen geraakte zoon en kwamen „wel goed terecht.” Sinds driekwart jaar verblijft hun zoon op een geheim adres in het zuiden. Daar is hij in behandeling bij een afkickcentrum. Hoopgevend is dat de jongeman sinds die tijd geen drugs meer gebruikt, zeggen zijn ouders. Al maken ze zich geen illusies. Moeder: „Hij heeft een levenslange strijd te voeren.”