„Je bent een rund als je met de rechtsbijstand stunt”, rijmt Kamerlid Kathalijne Buitenweg van GroenLinks. „Alleen mensen met poen kunnen iets aan onrecht doen”, doet Farid Azarkan van DENK er nog een schepje bovenop. De twee zijn ontstemd over de plannen van Dekker en staan daarin niet alleen. Bezorgde geluiden over diens voornemens klonken deze week zelfs vanuit de Hoge Raad.

Burgers met een inkomen onder de 27.300 euro die naar de rechter willen, kunnen daarvoor een beroep doen op de sociale advocatuur. Dat deel van de beroepsgroep krijgt daarvoor een vergoeding (ook wel toevoeging genoemd) van het ministerie van Justitie. In 2017 bedroegen de kosten daarvan zo’n 320 miljoen euro. Te hoog, vindt Dekker. Nadat meerdere van zijn voorgangers het vergoedingensysteem versoberden, vindt hij het tijd voor een ommezwaai.

Hij wil dat rechtszoekenden met een smalle beurs eerst langs een poortwachter gaan; een soort laagdrempelige EHBO-post die als het aan Dekker ligt straks in elke gemeente is te vinden. Bijvoorbeeld in de bibliotheek of in het gemeentehuis. Misschien, zo is zijn hoop, komt de rechtszoekende er met wat aanwijzingen zelf wel uit, of is hij beter af door met zijn probleem naar een buurtbemiddelaar te gaan.

Ook wil Dekker sociale advocaten aanmoedigen hun dienstaanbod te standaardiseren. Een rechtszoekende wiens arbeidsovereenkomst dreigt te worden ontbonden, kan dan in één oogopslag zien wat de rechtshulpverlener kan doen, bijvoorbeeld een minnelijke regeling voorstellen en uitwerken, of toch een proces voorbereiden en voeren. Zo kan hij een keus maken uit een bepaald rechtshulppakket.

Bij het in de markt zetten van die pakketten mogen advocaten samenwerken met bijvoorbeeld rechtsbijstandverzekeraars of juridische zzp’ers. Op die manier moeten er nieuwe combinaties van marktpartijen ontstaan.

Experimenten daarmee kunnen beginnen, zodra Dekker een experimenteerwet door beide Kamers heeft geloodst. Uiteindelijk zal zijn ingreep, zo verwacht Dekker, een besparing opleveren, waarmee op termijn de vergoedingen voor de sociale advocatuur kunnen worden verhoogd.

Veel te rigoureus, klinkt de kritiek. Zo wordt de markt voor sociale rechtshulp, nu nog veelal bediend door idealistische ‘rooie advocaten’ overgenomen door beunhazen en prijsvechters.

Het alternatief? Dwing overheidsdiensten vaker te kiezen voor een laagdrempelige geschilbeslechting, vindt de oppositie. In 63 procent van de zaken waarin er met een toevoeging wordt geprocedeerd zijn zij de wederpartij. Een goede suggestie, vindt Dekker. Maar voorlopig houdt hij vast aan zijn én-én-strategie.