Revolutionair: stoomtrein, maanlanding, en nu de wensbaby
In China zijn enkele weken geleden twee wensbaby’s geboren van wie het DNA zo is aangepast dat ze niet besmet kunnen worden door hiv, het virus dat aids veroorzaakt. Wereldschokkend?
Hoe bijzonder is dat?
De designerbaby of wensbaby past zonder twijfel in het rijtje van grote ontdekkingen en uitvindingen, zoals de stoommachine, de telefoon en de eerste stappen op de maan. Hiermee gaat een nieuwe wereld open. Misschien spreekt zo’n baby minder tot de verbeelding omdat dat geknutsel aan DNA lastig te begrijpen is en omdat China ver weg ligt. Toch is het niet overdreven om dit een revolutionaire ontwikkeling te noemen.
Wat is er dan zo bijzonder aan deze Chinese tweeling?
Als de berichten hierover juist zijn, gaat het om de eerste baby’s die genetisch gemodificeerd zijn. Dat is een zeer belangrijke mijlpaal op de weg naar designerbaby’s of wensbaby’s. Dat zijn baby’s waarvan de genen naar de wensen en voorkeuren van de ouders zijn aangepast. Omdat dat hier al gebeurde in het allerprilste stadium, direct na de bevruchting, is de aanpassing aanwezig in alle cellen van deze meisjes, ook hun eicellen. De aanpassing zal dus ook doorgegeven worden aan hun eventuele nakomelingen. In dit geval gaat het om een heel eenvoudige aanpassing, maar dat zegt niets. De eerste telefoon in 1876 was ook een krakkemikkig apparaat, maar het toestel is wel de voorvader van de huidige smartphone.
Maar genetische manipulatie bestaat toch al lang?
De geboorte van deze baby’s staat niet op zichzelf maar is onderdeel van een lange rij ontwikkelingen rond genetica en voortplanting. Denk aan de eerste proeven met genetisch gemanipuleerde muizen in 1974, de eerste reageerbuisbaby Louise Brown in 1978, de geboorte van het kloonschaap Dolly in 1996 en de volledige ontrafeling van alle 22.300 menselijke genen in 2003. Een grote sprong voorwaarts was de ontdekking van een techniek om het DNA zeer nauwkeurig te knippen, Crispr/Cas9, in 2014. Die opende de weg om genen uit te schakelen, in te voegen of te vervangen. Een jaar later gebeurde dat geknutsel al met een menselijk embryo. Wetenschappers riepen onmiddellijk dat dit onderzoek gestopt moest worden maar nu zijn toch de eerste wensbaby’s geboren.
Het is toch positief dat je daarmee ziektes kunt voorkomen? Waarom is dat reden tot zorg?
Als het verhaal klopt, is deze Chinese onderzoeker roekeloos. Hij lapt basale wetenschappelijke richtlijnen aan zijn laars. Dat biedt weinig vertrouwen dat hij goed op de risico’s heeft gelet, terwijl het hier wel om experimenten met mensen gaat.
Hij wilde de kinderen beschermen tegen hiv omdat hun vader hiv-positief is, maar die besmetting kan op veel andere, veiliger manieren voorkomen worden. De techniek Crispr/Cas9 is inmiddels weliswaar ingeburgerd, maar er zijn wel degelijk risico’s aan verbonden. Het valt niet uit te sluiten dat het enzym ook het DNA knipt op een plaats waar het niet de bedoeling was.
De gevolgen daarvan zijn niet altijd onmiddellijk zichtbaar en kunnen ook later in het leven van een kind tot problemen leiden. Die worden dan tot in lengte van jaren aan hun nageslacht doorgegeven.
Toch is die onveiligheid niet de belangrijkste reden tot zorg. Deze baby’s zijn de allereerste concrete stap van de mensheid in de richting van mensverbetering door genetische chirurgie. De zogenaamde goede bedoelingen van Jiankui He plaveien de weg voor anderen met minder goede bedoelingen. De geest is nu uit de fles.
