De tweede generatie gaat later een eerste relatie aan, trouwt op oudere leeftijd en krijgt minder kinderen dan de eerste generatie migranten. Het gemiddelde kindertal van Turkse, Surinaamse of Antilliaanse vrouwen verschilt zelfs weinig met die van vrouwen met een Nederlandse achtergrond, staat in een woensdag verschenen jaarrapport van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over integratie.

Er zijn meer opvallende verschillen tussen de twee groepen. Zo woont de tweede generatie minder vaak in grote steden. Deze kinderen van immigranten doen bijna net zo vaak vrijwilligerswerk en zijn bijna even actief in het verenigingsleven als geboren Nederlanders.

Nog altijd leven beduidend meer mensen van niet-westerse afkomst vaker van een uitkering. Ook hebben zij minder vaak werk en een lager opleidingsniveau en inkomen. Toch signaleert het CBS verbeteringen. Zo is het aantal Turkse en Marokkaanse leerlingen dat een havo- of vwo-advies krijgt de afgelopen tien jaar gegroeid.

Ook in de criminaliteitscijfers komt de tweede generatie wat beter uit de bus dan de eerste. Er is weinig verschil als het gaat om niet-westerse jongeren die verdacht worden van een misdrijf, maar het aantal dat daadwerkelijk veroordeeld wordt ligt bij de eerste generatie wel hoger.

Geduld

Is integratie en kwestie van geduld? Komt dat met de generaties? Zeker weten, zegt prof. dr. Marlou Schrover, hoogleraar migratiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden. „Integratie duurt vanuit historische perspectief altijd twee of drie generaties. Nederlanders die in de jaren vijftig emigreerden voelden zich ook niet meteen Australiër of Canadees. Daar gingen generaties overheen.”

Schrover pleit ervoor om daar rekening mee te houden bij de verwachtingen die Nederland stelt aan nieuwkomers. „Allerlei pogingen tot integratie zoals verplichte taalcursussen hebben maar een gering effect. Sowieso leren mensen de taal het beste op het werk. Maar voor kinderen en kleinkinderen van migranten is het vaak geen enkel probleem.”

Ook het veranderde gedrag rond huwelijk en gezinsvorming laat zien dat een volgende generatie meer geïntegreerd is in de Nederlandse samenleving. „De kansen voor het volgen van een opleiding en een plek op de arbeidsmarkt nemen toe”, stelt Schrover vast. „En dan zie je altijd dat de huwelijksleeftijd omhoog gaat en het aantal kinderen afneemt. Door mogelijkheden van scholing en werk hebben mensen er baat bij om later kinderen te krijgen.”

Religie

De Nederlandse bevolking bestond op 1 januari dit jaar voor bijna een kwart (23 procent) uit mensen met een migratieachtergrond. Van de kinderen die in 2017 in Nederland werden geboren, behoort zo’n 14 procent tot migranten uit de tweede generatie.

Wat de veranderde samenstelling van de bevolking betekent voor bijvoorbeeld de invloed van de islam, blijft onduidelijk. In het 231 pagina’s tellende rapport ontbreekt elke verwijzing naar godsdienst of religie.