Een moeder blijft het herhalen. „Dat mijn huis minder waard zou worden, is niet het ergste. Ik heb kleine kinderen. Om hun gezondheid maak ik me zorgen. Mijn zoon van acht speelde hele dagen in het zand.” Andere wijkgenoten bekommeren zich wel om de prijs van hun huis. „Onze wijk loopt imagoschade op. Wat als ik deze week een tekoopbord in de tuin zet?”

Een kleine zestig wijkbewoners kwamen maandagavond naar een naburig schoolgebouw om meer van onderzoeksjournalist Roelof Bosma van het tv-programma Zembla te horen over zijn bewering dat het Barneveldse afvalbedrijf Vink bij de aanleg van Eilanden-Oost illegaal vervuilde grond gebruikte. Ze bestoken hem met vragen. Welke deskundigen kunnen ze inschakelen voor een juridische procedure? Bosma houdt zich op de vlakte: „Ik ben journalist, geen activist.”

Er vallen wel kwartjes bij de wijkbewoners. „Nu wordt ons opeens meer duidelijk. Waarom is een speeltuin na twee jaar nog niet aangelegd? Waarom is er meermalen zand vervangen in de plantsoentjes? Waarom gaan sommige bomen dood? En Vink en de gemeente, dat is in Barneveld altijd al twee handen op één buik.”

Mogelijk komen er donderdagavond antwoorden. Dan belegt de gemeente zeer waarschijnlijk een besloten bijeenkomst waarbij ook Vink, Omgevingsdienst De Vallei en de GGD Gelderland-Midden de bewoners nader informeren. Er is al wel een brief van de gezondheidsdienst in de wijk verspreid.

In de gebruikte grond zaten volgens de GGD te hoge concentraties styreen (een stof die bij de productie van plastic wordt toegepast) en „aromatische oplosmiddelen.” Daardoor voldeed het zand niet aan de wettelijke eisen voor nieuwbouwgrond. De concentraties van alle stoffen waren wel ruim onder de norm waarbij ze gezondheidsrisico’s kunnen veroorzaken.

De GGD baseert zijn beoordeling op het eerste grondonderzoek dat Certicon Kwaliteitskeuringen in Ede in opdracht van Vink deed. Hij vindt dat voldoende betrouwbaar. „In het rapport staat dat de grond niet zomaar mag worden gebruikt op een nieuwbouwlocatie. Er is daarom geen reden om aan te nemen dat de gegevens niet kloppen”, aldus een woordvoerster. Waarom laat de GGD zelf geen bodemmonsters nemen? „Daar is geen aanleiding toe, omdat er geen gezondheidsrisico’s zijn.”

Volgens Jaap Kevelam van Vink is de grond nooit vervuild geweest. Hoe kon Certicon dan aanvankelijk een andere conclusie trekken? „Bij die eerste keuring moet een technische fout zijn gemaakt. Er is een monster verwisseld, of een monsterbuisje was al vervuild. Vink krijgt partijen grond verontreinigd aangeleverd. Daar zit dan al een rapport bij, om te beoordelen of wij de grond mogen innemen en kunnen reinigen. Dat rapport meldde geen verhoogde concentratie styreen. Hoe kan dat er volgens Certicon dan wel in zitten nadat de grond is gereinigd? Daarom hebben wij het zand, dat van een saneringslocatie kwam, opnieuw laten onderzoeken. Het bleek inderdaad geen styreen en geen verhoogde concentratie van het landbouwgif DDT te bevatten.”

De vervuilde grond is ook elders terechtgekomen, onder meer aan de Van den Bogertlaan in Barneveld, waar woningen zijn gebouwd op en rondom de plek van het voormalige kerkgebouw van de gereformeerde gemeente in Nederland. Projectontwikkelaar Wouter van Manen was niet zelf bij de levering van de grond betrokken. „Dat heeft de aannemer met Vink geregeld”, zegt hij desgevraagd. „Ik heb wel een advies: laat niet één bureau onafhankelijk bodemonderzoek doen. Geef, om aan alle onrust een eind te maken, aan vier bureaus die opdracht.”

Vrijdag of volgende week dinsdag komt de Barneveldse gemeenteraad in een extra vergadering bijeen. Diverse fracties hebben daarom gevraagd. De PVV-fractie in Provinciale Staten van Gelderland wil graag een spoeddebat met gedeputeerde Conny Bieze.