Robert van Langh (50) is als hoofd van de afdeling conservatie en restauratie van het Rijksmuseum verantwoordelijk voor het onderzoeksproject naar De Nachtwacht.

Waarom wordt De Nachtwacht gerestaureerd?

„We zagen al enige tijd verandering in het schilderij. Op sommige plekken ligt een witte waas. Bijvoorbeeld bij het hondje, dat rechtsonder staat afgebeeld. Daar is het schilderij aan het slijten. Het vernis wordt ouder.”

Van welke technieken maakt het team van conservators gebruik?

„We brengen eerst precies in beeld welke delen van het schilderij restauratie nodig hebben. Dat doen we met foto’s van hoge resolutie. Daarmee kunnen we tot op de kleinste deeltjes van het doek, de pigmenten, komen. Die koppelen we aan een chemische analyse van het schilderij. Voor kleur gebruikte Rembrandt diverse elementen, zoals lood voor wit, roest voor geel en calcium uit beenderen voor zwart. Door deze elementen zichtbaar te maken, weten we exact welke kleur dat deel van het schilderij had.”

Moeten bij de restauratie dan ook deze oorspronkelijke kleuren worden gebruikt?

„Nee, dat is niet mogelijk. In 1975 heeft een aanvaller De Nachtwacht met een mes bewerkt. De gehavende delen zijn toen opgeknapt met olieverf. We zien nu het verschil tussen de oorspronkelijke verf en de olieverf. Daarom gebruiken we voor de komende restauratie synthetische materialen die niet kunnen verkleuren.”

Kan het schilderij schade oplopen door de gebruikte onderzoekstechnieken?

„We maken gebruik van non-invasieve technieken. Dat wil zeggen dat we niet aan De Nachtwacht zelf komen. Daarmee is het risico dat we het schilderij beschadigen vrijwil nihil. Wel zullen we het doek voor het onderzoek uit zijn lijst moeten halen. Zoiets doen we echter dagelijks.”

Wanneer is De Nachtwacht voor het laatst gerestaureerd?

„De laatste grootschalige restauratie was in 1976. In 1990 is er zuur tegen het schilderij gegooid. Toen is het deels gerestaureerd. Omdat alleen de vernislaag schade opgelopen had, was meer toen niet nodig.”

Hoe groot is het team dat gaat werken aan de restauratie?

„In totaal werken er veertig mensen aan dit project. In de onderzoeksfase, die in juli volgend jaar start, zullen acht restauratoren en zes onderzoekers bezig zijn. Maar eigenlijk doet het hele museum mee. De Nachtwacht is tenslotte van ons allemaal.”

Waarom is ervoor gekozen om de zaal open te laten tijdens de restauratie?

„Het is een spannend proces waarover we open willen communiceren. Iedereen mag zien wat er gebeurt. Binnen mijn afdeling hebben we goed over deze keuze nagedacht. Ik denk niet dat de aanwezigheid van publiek het werk van de restauratoren belemmert. Hun betrokkenheid is zo groot dat ze niet zomaar worden afgeleid. Bovendien vind ik 2 miljoen bezoekers per jaar belangrijker dan veertien mensen die komen werken.”

Wanneer is de opknapbeurt klaar?

„Na het onderzoek maken we eerst een behandelplan, pas daarna starten we met de restauratie. Het hangt af van het onderzoek hoelang we daarmee bezig zijn.”