„Je moet knokken voor je huwelijk tot de dood je scheidt”

Niet op één lijn zitten. Van mening verschillen over de opvoeding van hun kind. Geen tijd meer hebben voor elkaar. Het ging niet goed met het huwelijk van Bart en Anouk. Om hen hulp te bieden bij de opvoeding van hun zesjarige zoontje met een sociaal-emotionele achterstand, kwam er een gezinscoach over de vloer. „Die vertelde al snel: als jullie zo doorgaan als partners, komt het niet meer goed”, zegt Bart. „Stiekem wisten we dat eigenlijk al, maar we tobden maar wat verder. Het traject met de gezinscoach gaf ons het zetje om in relatietherapie te gaan.”

Ze zijn nu zes jaar getrouwd. „In het begin van onze relatie hebben we geen tijd gehad om elkaar goed te leren kennen”, zegt Anouk. „Ik raakte na een halfjaar zwanger, toen zijn we meteen getrouwd. Alles kwam tegelijk: we moesten elkaar nog goed leren kennen als partners, maar we woonden al samen in een huis en we hadden een kind.”

Bovendien had Bart tijdens de eerste drie jaar van hun huwelijk een baan waarbij hij alleen in het weekend thuis was. Hij zag zijn vrouw en kind weinig. „Ik heb veel gemist in die periode.” Om vaker thuis te zijn, stapte hij over op een andere baan met gewone kantoortijden. Dat was wennen, voor alle partijen. Anouk: „Omdat ik het vroeger doordeweeks alleen moest doen, bleef ik de verantwoording naar mij toe trekken. Bart kreeg bijna geen ruimte om een band met zijn zoon te creëren. We praatten niet meer met elkaar en we zaten qua opvoeding niet op één lijn. Bart was strenger, van mij mocht er meer. Dat had ons zoontje natuurlijk snel door.”

Lees ook

Aantal vechtscheidingen neemt toe

Emoties

Via een workshop kwamen ze in contact met een relatietherapeut met wie ze een klik hadden. Het eerste gesprek was confronterend. „Zo’n therapeut kijkt als het ware door je heen”, zegt Bart. „Ze zoekt de vraag achter de vraag en ze haalt de pijnpunten naar boven.”

Inmiddels zijn ze bijna een jaar in therapie. Elke vijf weken voeren ze een gesprek van een uur met de relatietherapeut. Anouk: „Tijdens ieder gesprek komen er nog nieuwe dingen boven. Soms hoor je dingen die je niet eens wist van elkaar. Dat bepaalde emoties zo diep zitten, bijvoorbeeld.”

Ze hebben veel ontdekt over hun relatie en de manier waarop ze met elkaar communiceren. „Als ik boos word, blijf ik maar doorrazen”, zegt Anouk. Bart kan daar slecht mee omgaan. „Ik ga op slot. Dan trek ik een muur op en houd ik mijn mond, terwijl Anouk blijft doorgaan.” Tijdens therapie leren ze op een wat rustiger manier met elkaar te praten. „Mijn man moet leren wat minder mee te gaan in mijn negatieve stemming, en ik moet leren de stiltes tussendoor te accepteren en hem de ruimte te geven om zijn verhaal rustig kwijt te kunnen”, zegt Anouk.

Dat gaat met vallen en opstaan. Ook in de opvoeding. Hoewel relatietherapie in eerste instantie niet focust op het gezin maar op de relatie tussen de twee partners, komt hun zoontje daarbij wel regelmatig ter sprake. Anouk: „Aan het begin van de therapie zat ons kind op de troon. Hij bepaalde wat er gebeurde in het gezin.” De therapeut kreeg dat mee tijdens de gesprekken. „Dan hoorde ze onze verhalen aan en zei ze na afloop: „Als ik jullie verhalen zo hoor, regeert jullie kind nog steeds.” Dat is niet leuk om te horen, maar wel belangrijk. Je moet als partners ook tijd voor elkaar blijven houden, het gaat niet alleen om ons zoontje.”

Huwelijkstijd

Hun relatie is een stuk beter dan in het begin. „Al zijn we er nog niet”, zegt Bart. „Maar we werken bewust aan ons huwelijk.” Zo communiceren ze nu beter over agendaverplichtingen. De regel in huis: niet te veel afspraken per week. „We zijn een prikkelgevoelig gezin. We trekken het niet om iedere avond wat in de agenda te hebben en in het weekend ook nog van alles te moeten doen. Niet iedereen in onze omgeving vindt dat leuk, maar dat is dan maar zo.”

Daarnaast heeft het stel standaard één avond per week een ”ht’je”. Anouk: „Dat is onze afkorting voor huwelijkstijd. Op die avond eten we gezellig met z’n tweeën, als onze zoon naar bed is. Dan nemen we de tijd om rustig te eten, te praten en het niet alleen over de opvoeding te hebben.”

Mensen in hun omgeving weten dat ze in therapie zijn. „We vertellen niet heel specifiek waar we over praten, maar wel dat we aan ons huwelijk willen werken. Het valt me op dat er veel begrip voor is. Het zet vrienden van ons aan het denken over hun eigen relatie.”

Volgens Bart is therapie nog wel vaak taboe bij de oudere generaties. „Jammer, want het is heel waardevol. Het vervelende is dat mensen te lang doorsukkelen, en dan valt je huwelijk niet meer te redden. Wij zagen allebei licht aan het einde van de tunnel, daarom hebben we bewust de beslissing genomen om in therapie te gaan voordat het te laat was.”

Echtscheiding was voor hen beiden geen optie. „Mensen scheiden zo snel tegenwoordig”, zegt Anouk. „Terwijl ze misschien nog niet eens relatietherapie hebben gehad. Ik wilde niet scheiden, ook niet vanwege onze christelijke levensovertuiging. Je belooft elkaar trouw in goede én in slechte tijden. Tot de dood je scheidt, moet je knokken voor je huwelijk.”

„Jammer dat relatietherapie soms nog een taboe is”

Ze hebben beiden een moeilijke jeugd gehad. Dat werkte door in hun relatie, zowel ten opzichte van elkaar als naar de kinderen toe. Michiel en Janneke besloten daarom vorig jaar in relatietherapie te gaan. Ze zijn 21 jaar getrouwd en hebben drie kinderen, twee zonen van 18 en 15 jaar oud en een dochter van 3. „Het ging slecht met ons”, zegt Michiel. Hij doet het woord tijdens het gesprek, zijn vrouw past op hun jongste dochter. „We hebben het woord echtscheiding zelfs weleens in de mond gehad. Maar we zijn christelijk, dus een echtscheiding past niet bij onze levensstijl. En als mensen gaan scheiden, zijn kinderen daar negen van de tien keer de dupe van. Ik zeg niet dat ik alles goed doe, maar het laatste wat ik wil is mijn kinderen in de steek laten.”

Kopieergedrag

Via het pastoraat van de kerk kwam het stel bij een relatietherapeut terecht. Dat was een heftige stap. „Je moet over een drempel heen, je moet alles op tafel leggen. Als je dat niet doet, kun je niet goed geholpen worden.” De gesprekken waren confronterend, er kwamen emoties los. „De therapeut confronteert en raakt je precies op de zere plekjes.”

Michiel en Janneke hebben beiden een lastige jeugd gehad. Michiel: „Om bij mezelf te blijven: ik ben met grauwen en snauwen opgevoed. Als je niet uitkijkt, kopieer je dat gedrag. Dat wil ik niet. Ik wil normaal in gesprek gaan met mijn kinderen. Een keer boos worden of uitvallen is normaal, maar op een gegeven moment werd het bij mij te heftig. Tegelijkertijd wil ik mijn opvoeding niet als excuus gebruiken, daarom ben ik ook in therapie gegaan.”

Het stel heeft een zoon van achttien die verschillende diagnoses heeft. „We hebben veel zorgen om hem gehad, hij heeft zelfs een tijdje in een instelling gezeten. Ook dat zet druk op je relatie.”

De therapeut vroeg hun praktische zaken te noemen waar ze tegen aanliepen. „Dan vertelde mijn vrouw bijvoorbeeld iets wat ze vervelend vond en dan vroeg de therapeut aan mij wat ik daarvan dacht. Vervolgens gaf ze tips om daar goed mee om te gaan.”

Zo heeft Michiel geleerd om rustiger te praten. „En als ik voel dat ik te boos word, loop ik even weg en kom ik terug als ik weer rustig ben. Eerst afkoelen, en niet in je boosheid allerlei verwijten over en weer laten vliegen.” Ook Janneke heeft tips gekregen. „Mijn vrouw was heel onzeker. Zij heeft geleerd zich minder tegen anderen af te meten en zich minder aan te trekken van ruzies.”

Heksenketel

Het gaat beter in hun relatie. Met vallen en opstaan. „Als ik op het bedrijf een drukke dag heb gehad met veel stress en ik kom thuis in een heksenketel, valt het niet mee om rustig te blijven. Patronen die jarenlang zijn ingesleten, heb je niet van de ene op de andere dag aangepast. Als je erover praat en je jezelf ervan bewust raakt, zie je pas dat je het anders moet doen. Langzaam komen we er wel.”

Ze hebben inmiddels een jaar therapie achter de rug. De gevolgen zijn merkbaar. „Je leert om als het misgaat niet te blijven hangen in de problemen.” Een ander belangrijk inzicht voor hen beiden: „Je karakter kun je niet veranderen, wel hoe je ermee omgaat.”

Michiel en Janneke kunnen andere echtparen met problemen aanraden in relatietherapie te gaan. „Als het slecht gaat in je huwelijk heb je twee opties. Je doet niets, de boel escaleert en je leeft langs elkaar heen, of je gaat in therapie en krijgt een handvat om het anders te gaan doen. Scheiden gaat heel gemakkelijk tegenwoordig, maar dat was geen optie voor ons. We hebben de keus gemaakt om bij elkaar te blijven, dan moet je er ook voor gaan.”

Michiel vindt het jammer dat relatietherapie niet overal bespreekbaar is. „Ik merk dat het onderwerp soms nog een taboe is, vooral in de gereformeerde gezindte. Ik denk dat er veel onder het vloerkleed wordt geveegd op het gebied van huwelijksproblemen en problemen in de opvoeding. Dat vind ik jammer. Het is juist zo goed om erover te praten en aan je huwelijk te werken.”

Moed

Er is moed voor nodig om in therapie te gaan, zo zegt hij. „Je wordt geconfronteerd met je negatieve kanten en keihard met de neus op de feiten gedrukt. Maar het is het waard. In dit verband wil ik graag een tekst meegeven die ik van onze therapeut meekreeg op een tegeltje. De tekst heeft me geraakt: „God, geef mij de rust om te accepteren wat ik niet veranderen kan, de moed om te veranderen wat ik kan en de wijsheid om het verschil te zien.”

De namen in het artikel zijn verzonnen. De echte namen van de geïnterviewden zijn bekend bij de redactie.

„Bij scheiding niet naar kinderen geluisterd”

Meer dan de helft van de kinderen van gescheiden ouders vindt dat er tijdens en na de scheiding van hun ouders geen rekening is gehouden met hun wensen bij de omgangsregeling. Dat blijkt uit onderzoek van de Nederlandse vereniging van Familie- en erfrecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS) naar aanleiding van de Dag van de Echtscheiding, die vrijdag plaatsvindt.

Uit het onderzoek blijkt dat 50 procent van de nu volwassen kinderen tijdens de scheiding van hun ouders niet over deze gebeurtenis heeft kunnen praten. Ze pleiten voor meer inspraak en professionele begeleiding van zowel ouders als kinderen tijdens de scheiding. „Dat zijn terechte aanbevelingen”, zegt Dianne Kroezen, voorzitter van de vFAS. „Ouders zitten vaak in hun eigen emotionele proces. Het is maar de vraag of ze tijdens de scheiding voldoende aandacht kunnen hebben voor het kind. Het is belangrijk om kinderen te laten praten met een vertrouwenspersoon, vooral als het gaat om afspraken rond de omgangsregeling.”

Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat een op de drie getrouwde stellen op den duur scheidt. Voor de vFAS was dit de aanleiding om een dag in het leven te roepen waarop landelijk aandacht wordt gevraagd voor het belang van deskundige begeleiding bij scheidingen: de Dag van de Echtscheiding.