Het Openbaar Ministerie onderzocht de afgelopen jaren vier witwaszaken. Deze zaken blijken het topje van de ijsberg te zijn: er zijn aanwijzingen dat het toezicht van de grootste bank van Nederland op louche klanten en criminele geldstromen vaker faalde.

De door het OM uitgespitte delicten doen haast lachwekkend aan. Zo was een ‘bouwmarkt’ in Suriname druk in de weer met vijftien mobiele pinautomaten, waarmee zogenaamd werd afgerekend voor gekochte bouwmaterialen en waarbij de pinners cash geld terugkregen. Resultaat: 9 miljoen witgewassen euro’s.

Het woord witwassen heeft iets schoons in zich. Toch zullen weinig mensen als eerste aan een puik presterende wasmachine denken, of –nog mooier– aan een diepere betekenis als in het reine komen met iets of iemand.

Witwassen is zo fout als fout maar kan zijn. Opbrengsten die op een criminele manier zijn verkregen, verdienen het niet om er legaal nóg een keer vruchten van te plukken. De Belastingdienst stelt dat er in Nederland jaarlijks miljarden euro’s buiten het zicht van de overheid blijven, euro’s die het economische systeem verzieken.

Het is overigens te simpel om de schijnwerper in dit verband alleen maar te richten op criminelen en graaiers. Witwassen gebeurt ook gewoon dicht bij huis.

Deze week werd bekend dat jongeren steeds vaker worden gebruikt als geldezel. Ze ‘lenen’ hun bankrekening en pinpas even uit. Op die rekening wordt een bedrag gestort. Dat bedrag minus een ‘vergoeding’ wordt vervolgens weer gepind. Snel geld verdienen, heet zoiets. Maar volstrekt illegaal. Met alle gevolgen –de pakkans voor degene die z’n pas uitleent is nagenoeg 100 procent– van dien.

ING treft nu een schikking met het OM. Hoe torenhoog de boete ook is (vergeleken met Amerikaanse praktijken valt 775 miljoen euro nog wel mee), schikken heeft iets onbevredigends. Er komt immers geen rechtszaak waarin de onderste steen in de openbaarheid van de rechtszaal boven wordt gehaald.

Een bank –en het hele monetaire systeem– staat of valt bij vertrouwen. ING beknibbelde op de personele bezetting van toezichthoudende systemen, waardoor gevallen van fraude buiten beeld bleven. Doel: kosten besparen, winst verhogen.

Minister Hoekstra van Financiën is terecht verbolgen over de handelwijze van ING. Het is met de kredietcrisis nog vers in het geheugen bijna ondenkbaar dat deze zeperd geen personele gevolgen zal hebben voor de top van ING.

Gratis geld bestaat niet. De Bijbelse notie van werken in het zweet des aanschijns zou dat voldoende moeten illustreren.