„Wie de Willemsorde krijgt, is een echte held. Zo iemand heeft heel moedige en dappere dingen gedaan, ongeacht wat er verder in zijn leven nog gebeurt. Het is een enorme onderscheiding. Dat blijft het ook, de toekenning heeft niets aan waarde ingeboet”, aldus luchtmachtofficier en militair deskundige Peter Wijninga van The Hague Centre voor Strategic Studies (HCSS). „Op de Koninklijke Militaire Academie in Breda hangt het eretableau met daarop de namen van de dragers van de Willemsorde. Cadetten mogen dat tableau alleen met respect naderen. En dat doen ze, tot op de dag van vandaag.”

Vrijdag wordt majoor-vlieger Roy de Ruiter door koning Willem-Alexander geridderd. De Ruiter is de derde Nederlandse militair uit de huidige tijd die de Willemsorde krijgt. Eerder was de onderscheiding voor majoor Gijs Tuinman (2014) en majoor Marco Kroon (2009). Daarnaast ging de orde de laatste jaren twee keer naar een militaire eenheid. In 2016 kreeg het Korps Commandotroepen de hoogste onderscheiding en in 2006 de 1e Zelfstandige Poolse Parachutistenbrigade als het eerbewijs voor hun inzet tijdens de Slag om Arnhem in 1944.

Defensie beschouwt dragers van de Militaire Willemsorde als een voorbeeld. Tuinman verdween meteen na de ridderslag weer in de anonimiteit, maar Kroon zorgt telkens voor ophef. Wijninga: „Over hoe Kroon zich manifesteert, kun je je mening hebben maar hij heeft toch wel heel moedige daden verricht. Wie is voorgedragen voor de Willemsorde wordt goed tegen het licht gehouden. Hij moet op het moment van de toekenning van onbesproken gedrag zijn. En vergeet niet: helden heb je in alle soorten en maten. Van heel bescheiden jongens tot ruwe klanten.”

Feestdag

De Militaire Willemsorde wordt uitgereikt voor ”moed, beleid en trouw”, tevens het motto van de orde. Elk legeronderdeel heeft een commissie dapperheidsonderscheidingen, die een voordracht als eerste bekijkt. Als overwogen wordt om de allerhoogste onderscheiding toe te kennen, komt het dossier bij de minister van Defensie terecht, die ook een oordeel moet geven. Die vraagt daarvoor advies aan het Kapittel der Militaire Willemsorde.

Het kapittel, een club van hoge oud-militairen, beoordeelt of de heldendaad wel echt dapper was (moed), of er bewuste keuzes zijn gemaakt met gevaar voor eigen leven (beleid) en of iemand achter zijn eenmaal genomen beslissing blijft staan (trouw). Ook onderzoekt het kapittel of er volgens de regels is gewerkt, of er fouten zijn gemaakt en of er geen buitenproportioneel geweld is gebruikt. Uiteindelijk wordt de onderscheiding in een Koninklijk Besluit vastgelegd. Deze procedure duurt jaren.

Of de bekritiseerde Kroon zijn orde zou moeten inleveren, is nooit aan de orde geweest. Maar Defensie lijkt wel blij te zijn met een bescheiden ridder als De Ruiter. Een man die liever zo snel mogelijk terugkeert naar Oman, waar hij met zijn gezin woont. „Hij is het prototype van de Nederlandse held die zichzelf niet zo ziet. Een rustige, bescheiden jongen die heel bijzondere dingen heeft gedaan”, aldus minister Ank Bijleveld.

De ridderslag is aanstaande vrijdag een feestdag voor iedereen uit militaire kringen. En ridder Kroon is er in vol ornaat bij, zo is recent besloten na „een goed gesprek” tussen Bijleveld en „het personeelslid Kroon.”

Wie is de nieuwe drager van de onderscheiding?

Roy de Ruiter (37) wordt op 12 augustus 1981 geboren in Arnhem. Op de minimumleeftijd van 16 jaar en 9 maanden solliciteert hij als vlieger bij de Koninklijke Luchtmacht. Op 20-jarige leeftijd rondt hij zijn opleiding tot piloot van de Apachegevechtshelikopter af.

In 2004 volgt de eerste uitzending naar Afghanistan. De Ruiter is aan boord als de Nederlandse Apachehelikopters voor het eerst onder vuur worden genomen tijdens een nachtelijke verkenningsmissie. In de jaren erna wordt de piloot verschillende keren uitgezonden naar Afghanistan. In zijn laatste missies leidt de vlieger helikopterteams als commandant.

De Ruiter vertrekt in 2010 naar de Verenigde Staten om Apachepiloten op te leiden. Drie jaar later gaat hij met eervol ontslag. Sindsdien is hij reservist in de rang van majoor. Op dit moment werkt de piloot als instructeur-vlieger in Oman, waar hij reddings- en ondersteuningsvluchten uitvoert. De Ruiter is getrouwd en heeft twee kinderen.

Waarom De Ruiter de Willemsorde precies krijgt, maakt koning Willem-Alexander vrijdag bij de uitreiking pas bekend. Gedacht wordt aan zijn rol bij defensieve acties ter bescherming van de grondtroepen. Veelzeggend is dat de landmacht het initiatief nam tot de voordracht om de piloot te onderscheiden. Ook De Ruiter zelf –bescheiden en het liefst op de achtergrond– is nog in het ongewisse over de precieze reden voor zijn hoge onderscheiding: „Dat weet ik zelf ook niet. Ik heb me nooit beziggehouden met ”dapper”. Ik deed gewoon m’n werk.”