Hij ziet er geen kwaad in dat mensen de afgelopen dagen massaal meeleefden met de Thaise jongens en de voetbaltrainer. „De gebeurtenissen zijn te vergelijken met het verloop van een toneelstuk of het script van een film. Het gaat over drama, spanning en over onschuld. Mensen konden zich identificeren met de voetballertjes. Die jongens hadden hun zoons kunnen zijn”, zegt Beunders, hoogleraar ontwikkelingen in de publieke opinie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Om de paar jaar trekt een gebeurtenis wereldwijd aandacht. Zoals in 1985 toen de Colombiaanse Omayra Sanchez tot haar nek gevangenzat in de modder en in het puin. Ze bezweek uiteindelijk voor de ogen van de media. In 2010 leefde de wereld massaal mee met de 33 mijnwerkers die op 700 meter diepte vastzaten in een mijn en uiteindelijk werden gered nadat er een nieuwe schacht was geboord.

„Dergelijke drama’s hebben ook overeenkomsten met de plot van een detective: lukt het of lukt het niet? Wereldwijde belangstelling ontstaat mede wanneer media voldoende tijd hebben om naar de plek des onheils af te reizen.”

De overstromingsramp in Japan trekt nauwelijks aandacht.

„Mensen kunnen zich daar veel moeilijker mee identificeren. Datzelfde is het geval bij burgeroorlogen. De overheersende gedachte is dat burgers niet tegen elkaar moeten vechten en daar blijft het bij. Burgeroorlogen zijn uitzichtloos, terwijl de reddingsoperatie in Thailand enkele dagen duurde. Dat is te overzien.”

Maakt u zich zorgen over die mentaliteit?

„Nee, ik maak me wel zorgen over de toename van het aantal overgevoelige en boze burgers in Nederland. Emotie wordt bij hen sentimentaliteit, en dat slaat weer snel over in woede. Zo gingen emoties over de verdwijning van Anne Faber en de daaropvolgende zoektocht over in boosheid die zich richtte tegen het tbs-systeem.

Emoties ter discussie stellen is er vaak niet bij. „Mijn gevoelens zijn juist, niemand mag ze tegenspreken”, zeggen veel mensen. Autonomie telt: „Ik neem een tatoeage als ík daar zin in heb. Ik vraag om een pilletje als ík het leven zat ben.” Er blijft daardoor weinig ruimte over voor discussie, voor het gesprek over fundamentele uitgangspunten.

Mensen worden ook steeds harder tegenover elkaar. Overal in mijn woonplaats Amsterdam kom ik hufterig gedrag tegen. Mensen schelden elkaar uit en vinden het de normaalste zaak van de wereld om met dopjes in de oren door een rood verkeerslicht te rijden. Dat ze tegelijkertijd massaal naar de Herengracht komen om uiting te geven aan hun liefde voor de doodzieke burgemeester Eberhard van der Laan verontrust mij.”

Verontrust u?

„Zo’n liefdebetoon is in mijn ogen een merkwaardige combinatie van hardheid en sentimentaliteit. Hoe harder de samenleving wordt, des te meer behoefte er ontstaat aan collectieve uitingen van liefde en sympathie.

Nederlanders zijn daarin overigens niet uniek. Op tal van plekken in de wereld leiden emotionalisering en verharding tot de roep om een sterke leider. Het eerbetoon aan Van der Laan beschouw ik dan ook als uiting van aanhankelijkheid aan een leider.”