Als ondermijning in het nieuws is, gaat het vaak over Brabant. Vormt Zeeland ook zo’n risicogebied?

„We zijn een aangrenzende provincie. Bij de bestrijding van georganiseerde criminaliteit ontstaat vaak een waterbedeffect: als het probleem ergens wordt onderdrukt, komt het op een andere plek weer boven.

Twee dingen maken Zeeland extra interessant voor criminelen: onze havens lenen zich voor een flinke doorvoer en in het enorme buitengebied zijn leegstaande schuren waarin hennepkweek en laboratoria voor synthetische drugs niet zo opvallen. Recent is het eerste lab opgerold en we zien het gebruik en de teelt van hennep langzaam toenemen. Het gaat sluimerend, maar het heeft weinig zin om te wachten tot het heel erg is. Laten we op tijd actie ondernemen, zodat het hier geen Brabant wordt.”

Hoe kwam u op het idee om de Week van de Ondermijning te organiseren?

„Een van mijn taken is collega’s bewust maken van ondermijning. Als we leren mogelijke signalen te herkennen, kunnen we voorkomen dat criminelen misbruik maken van onze faciliteiten zoals subsidies en vergunningen.

Ik kwam op het idee om niet in groepjes bij elkaar te gaan zitten om het hierover te hebben, maar er een themaweek van te maken, waarbij ook andere geïnteresseerden betrokken worden.”

Wat voor activiteiten staan er op het programma?

„Maandag begonnen we met een symposium. Onder de sprekers was hoogleraar Pieter Tops, die het boek ”De achterkant van Nederland” schreef. Ook Bouke Arends kwam aan het woord. Als locoburgemeester van Emmen werd Arends zo ernstig bedreigd toen hij een clubhuis van een motorbende sloot dat hij onderdook in Engeland.

De rest van de week zijn er werksessies met beleidsmedewerkers. Voor mij zijn die geslaagd als we daarna praktisch aan de slag kunnen. Een extra vraag op een aanvraagformulier voor subsidie kan al verschil maken.”

Kunt u een voorbeeld noemen van ondermijning in Zeeland?

„Het komt voor dat vergunningen worden aangevraagd voor activiteiten die op zichzelf niet verdacht zijn: voor een horecaonderneming of autodemontagebedrijf bijvoorbeeld. Er komt geen klant, maar er is wel een administratie waardoor via een ingenieuze constructie geld wordt witgewassen. Vooral nagelstudio’s en kapperszaken staan erom bekend. Middelburg telt veertig ingeschreven kapperszaken. Werk voor zo veel haar hebben we in de stad niet eens.”

Hoe is ondermijning te herkennen?

„Je kunt niet bij elke zaak op de stoep gaan zitten om het aantal klanten te turven. Ondermijning nestelt zich in de samenleving; je hebt er amper zicht op. Dat is het probleem. We zijn afhankelijk van signalen van burgers of moeten er toevalligerwijs achter komen. Als ambtenaren hebben we zelf geen beschikking over justitiële gegevens, maar dankzij de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur kunnen we mensen die een vergunning of subsidie aanvragen op voorhand laten checken op een eventueel strafblad.”

Wat kun je als burger doen wanneer je vermoedt dat de buurman hennep teelt?

„We worden enorm gebonden door de wet met betrekking tot privacy, maar we ontvangen dat soort signalen graag. Je kunt je wijkagent aanspreken of de politie bellen. Die geven het door aan de taskforce Brabant-Zeeland, zodat er iets mee gedaan kan worden.”

Hebt u er vertrouwen in dat ondermijning kan worden ingedamd?

„De georganiseerde misdaad heeft vaak een piramidevorm, waarbij alleen de stromannen worden opgepakt, terwijl de opdrachtgevers buiten beeld blijven.

Een grote bedreiging is de inmenging van criminelen in het bestuur. Dan blijkt een gemeenteraadslid met een keurig voorkomen wel heel veel belangstelling te hebben voor een project waarbij huizen moeten worden opgeknapt. Komt dat aan het licht, dan kun je zo iemand wettelijk gezien niet zomaar uit de raad zetten.

Het belangrijkste is dat er meer bewustzijn en daarmee herkenning komt. Maar ik denk niet dat het helemaal overgaat, want er is zo veel geld in te verdienen. De xtc-pil die je hier fabriceert voor een paar cent, wordt in Australië verkocht voor 20 dollar. Dan ben je snel binnen. Bovendien zijn de straffen in Nederland erg laag. Als je voor het bezit van een paar kilo xtc na twee weken weer buiten de gevangenis staat, blijft het wel heel aantrekkelijk.”