Kort voordat hij vrijdagavond in Kanaus, de een na grootste van Litouwen, in het vliegtuig naar huis stapte, stak hij Nederlandse militairen een hart onder de riem die sinds vijf maanden in het land zijn. Ze dienen in de strijdkrachten die de oostgrens van de Navo beschermen. En daarmee de oostgrens van Nederland, volgens de koning. „Fantastisch wat u hier doet”, zegt hij tegen de 250 soldaten op het terrein van Trainingskazerne IJzeren Wolf Brigade. „Uw inzet wordt zeer gewaardeerd, dat horen we hier steeds weer, ook in Estland en Letland.”

En de militairen waarderen het koninklijk bezoek, zegt soldaat Martijn de Jong. De staatssecretaris van Defensie is al langs geweest, de minister ook, maar nu het staatshoofd. „Het geeft het belang van onze missie aan.”

De militairen oefenen samen met hun collega’s uit andere landen. Ze ontplooien ook allerlei activiteiten met de bevolking, zegt luitenant-kolonel M. Lammers desgevraagd: schaatsen met de kinderen van het naburige dorp Rukla, lokalen in een ziekenhuis opknappen, deelnemen aan een voetbaltoernooi: „We hebben ons geen moment verveeld.” „Ik ben blij dat Nederland heeft besloten dat het leger hier langer zal blijven”, zegt de Litouwse president.

In colonne

In vliegende vaart beweegt de koning zich van activiteit naar activiteit. Motoragenten dirigeren al het verkeer naar de vluchtstrook, zodat de stoet auto’s en busjes ruim baan heeft. Bijna ontstaat een kettingbotsing als de colonne abrupt tot stilstand komt: de standaard met het oranje vaantje is van de auto van de koning gewaaid en moet worden opgeraapt. De chauffeurs weten ongelukken te vermijden door links en rechts de rij uit te schieten.

Wat ook niet op het programma stond: de koning is een kwartier te vroeg voor het gesprek met de parlementsvoorzitter, en dus razen we hoofdstad Vilnius uit, de snelweg op, een grote rotonde over, terug richting Vilnius en de stad weer in, om op de afgesproken tijd voor het gebouw tot stilstand te komen.

Vrijheidsstrijd

De vrijdag begint met een kranslegging bij de graven van de slachtoffers van de onafhankelijkheidsstrijd op 13 januari 1991. Dertien Litouwers kwamen om toen Sovjetsoldaten probeerden de televisietoren van Vilnius te heroveren: een 23-jarige vrouw –vermorzeld door een tank– en twaalf mannen. Een veertiende overleed later aan zijn verwondingen.

Dicht bij de oude begraafplaats ligt het Vilnius Tech Park, waar de koning samen met minister Kaag een conferentie over duurzame energie bezoekt. Kaag herinnert de congresgangers aan de eeuwenoude handelsbanden tussen Nederland en Litouwen.

Ontmoetingen met de Litouwse parlementsvoorzitter en de premier volgen. Intussen verzamelen bijna honderd Nederlanders die in het land wonen –veel ondernemers, maar ook een kloosterbroeder in een grijze pij– zich in de tent die achter de residentie van de Nederlandse ambassadeur is opgezet. Het huis staat op een berghelling en wind staat er nauwelijks. Een sauna, noemt de koning de ontvangstruimte even later.

In Kaunas is de koning met de Litouwse president present als de zoon en de dochter van Jan Zwartendijk een lichtmonument voor hun vader onthullen. Een eerbetoon voor de hulp die hij Joden bood. Hier, als Nederlander in Litouwen.